Ерсин әркинниң сирлиқ һаятидин қандақ хуласә чиқиду?

Германийәниң дөләтлик телевизийә қанили болған ARD 12-январ күни “хитайниң чегра һалқиған қанунсиз сақчи понкити германийәниң оттурисидиму?” намлиқ бир һөҗҗәтлик филим тарқатти. Филимда уйғурлар учраватқан зулум вә хитайниң чегра һалқиған сақчи понкитлириниң тәһдитлири баян қилинған болуп, голландийәдә яшаватқан ерсин әркин исимлик бир қазақ яшниң қилмишлириму тәсвирләнгән иди.

Ерсин әркин иҗтимаий таратқулардики дадил пикирлири вә “қәһриманлиқлири” билән муһаҗирәттики уйғурларға 2021-йилидин буян тонулуп кәлгән бир шәхс иди. Бирақ “хитайниң чегра һалқиған қанунсиз сақчи понкити германийәниң оттурисидиму?” намлиқ филимда тәсвирлишичә, бу шәхсниң бәзи сирлиқ һәрикәтлири германийә сақчи даирилириниң диққитини тартқан.

Филимда баян қилишичә, ерсин әркин исимлик бири голландийәдики җиңйү исимлик бир хитайға даим өлүм тәһдити салған. Сақчилар униң изиға чүшүп ениқлаш елип барған. Нәтиҗидә, ерсин әркинниң банка һесабиға намәлум шәхсләр тәрипидин 3400 америка доллири әвәтилгәнлики мәлум болған. Сақчилар германийәниң көлин шәһридики бир хитай ресторанда ерсин әркинниң икки нәпәр гуманлиқ хитайлар билән көрүшкәнликини байқиған һәмдә инчикиләп тәкшүрүш нәтиҗисидә, ерсин әркинниң ран з. (Ran Z.) Намлиқ бир намәлум шәхстин 30 миң явроға йеқин пул алғанлиқини ениқлиған. Ран з. Намлиқ бу шәхс җәмий 8 кишигә пул әвәткән вә уларға вәзипә тапшурған гуман астидики ғоллуқ шәхс болуп, ерсин әркин шу 8 кишиниң биригә айлинип қалған.

Д у қ берлин ишханисиниң мудири ғәюр қурбанниң билдүришичә, ерсин әркин илгири д у қ динму ярдәм сориған болуп, униң әсли қияпитиниң ашкарилиниши, башқа муһаҗирларниң ишлириға зиян елип кәлгән. У сөзидә германийә сот мәһкимиси мәзкур шәхс үстидин һөкүм чиқириштин илгири, уни “хитайниң җасуси” дегили болмисиму, әмма униң қилмишлириниң бу җинайәтни рәт қилалмайдиғанлиқини тилға алди.

Биз мәзкур филимдики баянларни нәзәрдин сақит қилип туруп, ерсин әркинниң зади ким болғанлиқи һәққидә издинип көрсәк, һәйран қаларлиқ бәзи һадисиләр көзимизгә челиқиду.

Қазақистанда учур тарқитидиған “stan.kz” ахбарат қанилиниң 2022-йили 3-айниң 15-күни елан қилған “мән шинҗаңдин қечип чиқтим вә урушниң чирайини көрдүм” намлиқ мақалисидики ерсин әркинниң баянлириға вә “туғқанлиримизниң ейтишичә, уйғурлар хитайларниң қаттиқ бастуришиға учраветипту” намлиқ хәвәргә, шундақла украина пайтәхти кейивдә нәширдин чиқидин “кйив почтиси” гезитидә 2021-йили 13-авғуст елан қилинған “украинада панаһлиқ тилигүчи тәһдиткә учриди, қанунсиз һалда хитайға қайтурулуш хәвипи бар” намлиқ мақалиларға асасланғанда, ерсин әркин 2018-йили ичкири хитайға оқушқа барған. 2019-Йили һөкүмәттин “иҗазәт елип” қазақистанға чиққан. 2020-Йили украинадин чехийәгә өтүватқанда, чехийә сақчилири тәрипидин тутулуп, украинаға қайтуриветилгән. 2020-Йили 10-айда полшаға өтмәкчи болғандиму тутулуп қайтуриветилгән. У наилаҗ 2020-йили 12-айда украинада сиясий панаһлиқ тилигән, әмма панаһлиқ илтимаси қобул болмиған. Униң қолиға панаһлиқ тилигәнликигә даир бир гуваһнамә берилгән.

2021-Йили 11-айда IPAC, йәнә хитайға қарши парламент әзалири иттипақиниң украина пирзденти зелинискийға язған хетигә қариғанда, ерсин әркин шу заманларда украинадин хитайға қайтурулуш хәвипигә йолуққан болуши мумкин. Хәттә ерсин әркинни хитайға қайтурса, униң һаятиниң хәвипкә учрайдиғанлиқи баян қилинған иди.

Әмма ерсин әркин 2022-йили 2-айниң 24-күни руслар украинаға таҗавуз қилғанда “бомба авазидин чөчүп ойғинип кетип”, уруштин қачқан аһалиләр билән биргә явропаға қарап қачқан. Полшада, естонийәдә вә йәнә нәләрдидур тутулуп соланған вә қоюп берилгән. Ахирида у германийәни кесип өтүп, голландийәгә барған вә сиясий панаһлиқ тиләп, голландийәниң роттердам шәһиридә туруп қалған. Униң фейсбуктики мәлуматлириға асасланғанда, у җәмий 15 дөләтни кәзгән, 2022-йили 3-айғичә явропадики 10 чоң шәһәрни айлинип болған. У 2022-йили 7-март күни өзиниң фейсбук сәһиписәдә “мән бир әркин адәм, мән кәтмәкчи болсам, һечқандақ дөләт мени тутуп қалалмайду” дәп язған. Дәрвәқә, қолида паспорти болмиған бу шәхсни тутқан дөләтләр қойиветиду. Униң 2022-йили 6-мартта фейсбук сәһиписәдә қилған йоқуриқи сөзиму диққәтни тартиду.

Филимда тилға елишичә, ерсин әркин германийәниң берлин, көлин, франкфурт вә башқа чоң шәһәрлирини ала қоймай кезип чиққан. У җиңйү исимлик хитайниң қол телефониға пат пат “әтә сени өлтүриветимән!” дәп тәһдит хети әвәткән. У хитайниң чегра һалқиған сақчиханилириниң гуманлиқ хадимлириға четилип қалған болуп, улардин пул алған вә бу пул бәдилигә башқиларға тәһдит салидиған буйруқ тапшуруп алған.

Германийәдики уйғур сиясий әрбаблиридин әркин алиптекин әпәнди бу һәқтә тохталғанда, хитайларниң чәт әлләрдики чегра һалқиған сақчиханилириниң германийә һөкүмәт даирилириниңму җиддий диққәт нәзәридә туруватқанлиқини мисаллири билән оттуриға қоюп өтти. Германийәдики вәзийәт анализчиси әнвәр әһмәт әпәндиму бу қарашлирини ипадә қилип өтти.

Германийә сақчи тәрәпниң ерсин әркинниң сирлиқ һаятидин қандақ хуласә чиқиридиғанлиқи һазирчә намәлум. Германийә һөкүмити 2011-йили д у қ ға даир учурларни хитайға тәминлигән германийәниң мюнхен шәһиридики 4 нәпәр хитай җасусини тутуп сотлап, уларниң үстидин охшимиған һөкүмләрни чиқарған иди.