Xitayda qurulghan “Tor saqchixaniliri” inkas qozghidi

Xitay da'iriliri 5-awghust pütün memliket boyiche intérnét saqchixanilirini qurup, nachar uchurlarni pash qilish, bir terep qilishni yolgha qoyidighanliqini élan qilghandin kéyin, 6-awghust peyshenbe küni Uyghur aptonom rayon da'iriliri “Shinjang intérnét tori qanunsiz we nachar uchurlarni pash qilish supisi” resmiy échilghanliqini élan qildi. Xitay da'irilirining tor saqchixana qurulushigha nisbeten xitay ichi we xelq'arada her xil inkaslar otturigha chiqishqa bashlidi.

Uyghur aptonom rayon da'iriliri 6-awghust torda pash qilish xizmitining resmiy bashlan'ghanliqini élan qildi we buningdin kéyin tordashlar téléfon, ündidar, mikrobilog qatarliq köp xil shekiller arqiliq xalighanda, xalighan jayda tordiki ziyanliq uchurlarni pash qilsa bolidighanliqini, tor saqchilirining pash qilin'ghan ehwallar arqiliq“Torda dölet bixeterliki, milletler arisidiki munasiwetke buzghunchiliq qilidighan, radikal diniy eqidilerni tarqitidighan uchurlarni yollighanlarni qanun boyiche bir terep qilidighan” liqini uqturdi.

Xitayning tengritagh torning bu heqtiki xewiridin melum bolushiche, xitayning partkom teshwiqat bölümining bashliqi, tor bixeterliki we uchurlashturush rehberlik guruppisining mu'awin bashliqi li shöjün 6-awghust ötküzülgen “Shinjang intérnét tori qanunsiz we nachar uchurlarni pash qilish supisi” ning murasimigha qatnashqan we söz qilip, Uyghur aptonom rayonida intérnét bixeterlikidiki asasiy küchning, ammiwi tor béketliri we téléfon uchurlirida tarqiliwatqan diniy radikalliq uchurliri, milliy bölgünchilikke qutratquluq qilidighan uchurlar we döletning birlikige xewp élip kélidighan uchurlar ikenlikini tekitlep, bundaq uchur yollighanlarning bundin kéyin qanun boyiche qattiq jazalinidighanliqini tekitligen.

Xitay döletlik intérnét bixeterlik ishxanisi ötken hepte “Yéngi intérnét bixeterlik qanun layihisining xitay xelq qurultiyida maqullan'ghanliqini we bir qeder chong ammiwi tor béketliride “Tor saqchixaniliri” qurulup, tor béketliridiki uchur bixeterlikige kapaletlik qilinidighanliqini élan qilghandin kéyin, bu xewer xitay ölkiliri we xelq'arada jiddiy inkas qozghighan idi.

Birnechche kündin buyan chet'ellerdiki kishilik hoquq teshkilatliri we gherb démokratik döletliri bayanat élan qilip, xitayning intérnét bixeterlik qanunini “Xitay puqralirining söz-pikir erkinlikini qanun wasitisi arqiliq basturush wasitisi” dep eyibligen, xitay tordashlirimu ammiwi tor béketliride öz kimliki bilen inkas yollap, “Eger intérnét bixeterliki qanunida belgilen'gen maddilar emeliy ijra qilinsa, xitay puqralirining hökümetke bolghan naraziliqini ipadilesh yolining pütünley étilidighanliqi”ni tekitlep, xitay hökümitining yéngi intérnét qanunigha bolghan naraziliqini ashkara ipadilidi.

Xitay ammiwi tor béketliride xitayning yéngi intérnét qanuni we tor saqchixaniliri tenqidliniwatqan shara'itta, Uyghur tilidiki ammiwi tor béketliride intérnét téléfon alaqisige qaritilghan yéngi cheklimiler heqqide héchqandaq naraziliq inkasliri bérilmesliki xitay weziyitini közetküchilerning diqqitini qozghidi.

Amérikidiki siyasiy weziyet analizchisi élshat hesen ependi radi'omiz ziyaritini qobul qilip, xitayda yolgha qoyuluwatqan “Intérnét cheklimisi qanuni”ning xitay weziyitige élip kélidighan aqiwiti, Uyghur élida ijra qilinish ehwali we xitay puqralirining bu qanun'gha bolghan naraziliqini ashkara ipadilesh jür'iti bilen, Uyghur tibet qatarliq milletlerning tor béketliride héchqandaq naraziliq inkasining bolmasliqi qatarliq mesililer heqqide öz qarishini ipadilep, Uyghurlar torda inkas yazghanliqi üchünmu saqchilar teripidin tutulup soraq qilinidighanliqini tekitlidi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin programmining tepsilatini anglaysiler.