“5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” toghrisida shahitlar néme deydu?
2022.07.06

Bügün, 2009-yili yüz bergen “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning del 13 yilliq xatire küni. Buningdin 13 yil burunqi 5-iyul küni, xitay da'iriliri shu yili 6-ayning 26-küni xitayning gu'angdong ölkisi shawgu'en shehiride xitay ishchilirining Uyghur ishlemchilerni öltürüsh weqesige naraziliq bildürüp, tinchliq bilen namayish qilghan Uyghur yashlirigha oq chiqirip qanliq basturghan. Buning bilen tinch élip bérilghan naraziliq namayishi qanliq toqunushqa aylinip, dunyani zil-ziligha salghan “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ni keltürüp chiqarghan.
Bu jeryanda Uyghurlar xitay qoralliq saqchiliriningla emes, belki yene köchmen xitay puqraliriningmu hujum nishanigha aylinip qalghan idi. Xitay hökümiti shu qétimliq qirghinchiliqta 200 ge yéqin adem ölgenliki, ölgenlerning köp qismining xitay puqraliri ikenlikini qeyt qilghan bolsimu, biraq 5-iyuldin kéyinki tutqunda minglighan Uyghurning iz-déreksiz ghayip bolghanliqi melum.
Biz “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning 13 yilliqi munasiwiti bilen öz waqtida bu qirghinchiliqqa shahit bolghan, hazir chet ellerde yashawatqan Uyghurlarni ziyaret qilduq. Yéqiniqi 4 yildin béri shiwétsariyede yashawatqan hebibulla izchi ene shu shahitlarning biridur. Öz waqtida “Shinjang ejrim bi'o pen-téxnika shirkiti” ning xojayini bolghan hebibulla izchi bügün, yeni 5-iyul küni ziyaritimizni qobul qilip, özining buningdin 13 yil burun bu qirghinchiliqta körgen-bilgenlirini biz bilen ortaqlashti. Töwende “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ning shahitliri bilen bolghan söhbitimizning 1-qismi diqqitinglarda bolidu.