Америка башлиқ ғәрбниң уйғурларни қоллиши терроризмни қоллиғанлиқму?

Җав лиҗйән ғәрбниң қоллишиға еришкән дуня уйғур қурултийини “терроризм вә бөлгүнчилик” кә бағлап әйиблиди.

Хитай учур васитилиридики мәлуматлардин аян болушичә, 15-апрел бейҗиңда өткүзүлгән мухбирларни күтүвелиш йиғиниға хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җав лиҗйән риясәтчилик қилған.

Бир мухбир мундақ соал қойиду: “австралийә пуқралар партийәси ‛австралийәликләрниң агаһландуруш мулазимити‚ атлиқ партийә журнилида ‛шинҗаң: явро-асия мәркизи бәлвеғидики хитайниң ғәрбий чеграси‚ намлиқ 8 парчә алаһидә доклатини арқа арқидин елан қилип, америка қатарлиқ ғәрб дөләтлириниң җуғрапийәлик сиясий мәқсәтни чиқиш қилған һалда шинҗаңдики бөлгүнчилик вә террорлуқ һәрикәтлирини қоллап кәлгәнликини әтраплиқ паш қилди. Сизниң буниңға қарита баһайиңиз қандақ?”

Хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җав лиҗйән мухбирниң соалиға мундақ җаваб бериду: “бу бирқанчә доклатқа мәнму диққәт қилдим. Доклат интайин яхши йезилған. Доклатта көрситилишичә, соғуқ мунасивәтләр урушидин кейин америка башлиқ ғәрб дөләтлири ‛шинҗаң қартисини‚ни ойнап, шинҗаңдики бөлгүнчилик вә терроризмни қоллап шинҗаңниң муқимлиқиға бузғунчилиқ қилишқа башлиған. 2003-Йили америка мәркизи ахбарат идариси әгәр америка кәлгүсидә хитай билән кризисқа яки тоқунушқа дуч кәлсә, ‛уйғур қартиси‚ни бесим пәйда қилишниң васитиси сүпитидә таллап ойнашни чәткә қақмаслиқ тәклипини бәргән. 2004-Йилидин буян, америка дөләтлик демократийәни илгири сүрүш фонди җәмийити ‛дуня уйғур қурултийи‚ қатарлиқ ‛шәрқий түркистанчи‚ күчләрни 8 милйон 760 миң доллар мәбләғ билән тәминлиди. юқирида тилға елинған амилларниң түрткиси билән әсәбийлик идийәлири шинҗаңда тиз сүрәттә тарқилишқа башлиди, террористлар шинҗаңға кирди, ‛шәрқий түркистанчилар‚ террорлуқ һуҗумлириға қутратти, пиланлиди вә қозғиди, буниң билән нурғунлиған бәхтсиз хәлқ талапәткә учриди, шинҗаңниң муқимлиқи еғир дәриҗидә вәйран қилинди.”

Хитай баянатчиси җав лиҗйән сөзини давамлаштуруп йәнә мундақ дегән: “доклатта йәнә ашкарилинишичә, америка һәм ғәрб әллири ахбарат органлири вә җуңгоға қарши күчләрни һәрикәтләндүрүп, чәтәлдики уйғур тәшкилатлиридин пайдилинип аталмиш ‛йиғивелиш лагерлири‚, ‛мәҗбурий әмгәк‚, ‛ирқий қирғинчилиқ‚ қатарлиқ аләмшумул иғва һәм өсәк сөзләрни ойдуруп чиқарған, аталмиш ақиллар амбири, өлималар вә асасий еқимдики таратқуларни бәрпа қилип ялған учурларни кәң тарқитип, сахтилиқниң базири болған мукәммәл бир иғва зәнҗирини шәкилләндүргән. Улар шинҗаң мусулманлири мустәқиллиқни қоллайду, ‛шәрқий түркистанчилар‚ тинчлиқни қоғлишиду, шинҗаңда кишилик һоқуқ дәпсәндичилики қилмишлири мәвҗут дегән 3 ялған һадисини ясап чиқип, шинҗаңни қалаймиқан қилишқа биһудә урунуп, шинҗаң арқилиқ җуңгони тизгинлимәкчи болған.”

Җав лиҗйән сөзидә йәнә шуларни тилға алиду: “һәқиқәт һаман ашкара болиду. Америка вә ғәрбниң иғвалири җуңгони вәйран қилишни мәқсәт қилған. Әмма бу иғвалар америкиниң җуңго хәлқиниң қәлбидики образини вәйран қилди. Бу иғвалар йәнә җуңго хәлқиниң техиму иттипақлишишиға, америка вә ғәрб әллиридики бир қисим кишиләрниң һәқиқий әпти-бәширисини техиму рошән көрүвелишиға түрткә болди.”

Хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җав лиҗйән сөзиниң хатимисини америка вә ғәрб дөләтлириниң шинҗаңниң муқимлиқини бузуш нийитиниң әмәлгә ашмайдиғанлиқини тәкитләш билән ахирлаштурған.

Биз хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җав лиҗйәнниң бу пикирлиригә д у қ ниң қандақ позитсийәдә болидиғанлиқини билиш үчүн д у қ ниң муавин рәиси пәрһат муһәммди вә қурултай баянатчиси дилшат решит әпәндиләрни зиярәт қилдуқ.

Дилшат решит әпәндиниң қаришичә, хәлқара җәмийәт, һәтта хитайниң өз хәлқиму нөвәттә хитай һакимийитиниң тәшвиқатлириға ишәнмәйдиған бир вәзийәттә болуп, һәм хәлқараниң һәм өз хәлқиниң ишәнчини қолға кәлтүрүш үчүн хитай коммунист һакимийити һазир чәтәлликләрниң қәлимигә тайинишқа мәҗбур бир һалға чүшүп қалған.

Д у қ муавин рәиси пәрһат муһәммиди әпәндиниң баян қилишичә, д у қ ниң хәлқарада барғансери тонулуши вә етирап қилишқа еришишигә әгишип хитай һакимийитиниң униңға қарши һуҗумлириму һәссиләп ешип бармақтикән.

Җав лиҗйән тилға алған вә махтиған “шинҗаң: явро-асия мәркизи бәлвеғидики хитайниң ғәрбий чеграси” намлиқ 8 қисим, 40 бәтлик доклат һәққидики издинишлиримиздин мәлум болған нәтиҗә шуки, бу доклат 2020-йили ноябирдин башлап мәркизи австралийәниң викторийә шәһиридә болған “пуқралар партийәси” ниң “австралийәликләрниң агаһландуруш мулазимити” намлиқ журнилида елан қилинишқа башлиған. Ахирқи қисми бу йил апрелниң 10-күни елан қилинған.

Кишини әҗәбләндүридиғини, “пуқралар партийәси” австралийәниң һакимийәт қатлимидики 7 партийә қатаридин орун алалмиған бир партийә икән. Мәзкур доклатни һазирлиған мәлисса һаррисон билән рачәл доуглас һечқандақ унвани яки нәтиҗиси мәлум болмиған шәхсләр икән. Бу һал кишидә ғәрб демократик дөләтлирини әйибләп хитайни махтайдиған мәзкур доклатниң һазирлиниш арқа көрүнүши тоғрисида кишидә шүбһә пәйда қилиду.