Amérika-xitay munasiwiti we Uyghur mesilisi dégen témida yighin ötküzüldi

Hajetepe uniwérsitéti oqutquchisi doktor erkin ekrem “Amérika-xitay munasiwiti we Uyghur mesilisi” témidiki yighinda léksiye bermekte. 2015-Yili 9-öktebir, türkiye.

Merkizi istanbulgha jaylashqan sherqi türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining uyushturushi bilen jem'iyet yighin zalida, amérika-xitay munasiwiti we Uyghur mesilisi dégen témida yighin ötküzüldi. Bu yighinda hajetepe uniwérsitéti oqutquchisi doktor erkin ekrem teklip bilen qatniship, amérika-xitay munasiwiti we Uyghur mesilisi toghrisida léksiye berdi.

9-Öktebir jüme küni jem'iyet yighin zalida ötküzülgen yighin qur'an kerim tilawet qilish bilen bashlandi. Yighinda doktor erkin ekrem, aldi bilen amérika xitay otturisidiki siyasiy, iqtisadi, herbiy we tor hujumi toghrisidiki munasiwetler we ikki dölet kélishelmigen mesililer toghrisida toxtaldi.

Doktor erkin ekrem amérika bilen xitay otturisidiki soda-tijaret munasiwet toghrisida toxtilip, ikki dölet otturisida 2014-yilidiki tijarette import-éksport miqdarining 555 milyard dollar ikenlikini, buningda amérika üchün 237 milyard dollar tengpungsizliq barliqini bildürdi we xitay omumiy mehsulatning üchte birini amérikigha éksport qilidighanliqini bildürdi.

Doktor erkin ekrem sözide, amérika bilen xitay otturisida jenubiy xitay déngizidiki aral talishish mesilisining hel bolmay kéliwatqan muhim mesile ikenlikini bildürdi. U, xitayning teywen, tibet we sherqiy türkistandiki bésim siyasetlirini shundaqla asiya tinch okyan rayonlirida chégra kéngeymichilik siyasitini dawam qilidighan bolsa qoshna döletler bilen bolghan ziddiyetning küchiyidighanliqini, u döletler bilen ziddiyetlishishning amérika bilen ziddiyetleshkenlik bolidighanliqini, amérika bilen xitay otturisida kishilik hoquq qimmet qarishining oxshashmaydighanliqini, eger ikki dölet otturisida bu qimmet qarash mesilisi hel bolmisa, ikki dölet munasiwetlirining tüzelmeydighanliqini ipadilidi.

Doktor erkin ekrem Uyghur mesilisining amérika bilen xitay otturisida, xitay bilen yaponiye otturisida, xitay bilen kanada we hindistan otturisidiki muhim mesilige aylinidighanliqini, Uyghur mesilisi kelgüside chong döletlerning xitay bilen bolghan munasiwette otturigha chiqidighan muhim mesile ikenlikini ilgiri sürdi.

Biz bu yighin toghrisida pikir qarashlirini élish üchün Uyghur idiqut ependi bilen söhbet élip barduq.