Perhat muhemmidi: chet'elde radikal küchler sépige qoshuluwatqan Uyghurlar bashqa milletlerge oxshimaydu

Wetinini terk étip, hijret yolini tutqan Uyghurlar sanining yilséri köpiyishi we bezilirining échinishliq qismetlerge giriptar bolushi, yene bezilirining ereb zéminliridiki radikal küchler sépige qoshulup kétishi nöwette chet'ellerdiki Uyghurlarni jiddiy oylanduruwatqan muhim mesililerdin biri bolmaqta.

Bezilerning qarishiche, yéqindin buyan xitay teshwiqati “Islam döliti” terkipide Uyghur jihadchiliriningmu barliqini küchep teshwiq qilghandin kéyin, bezi gherb metbu'atlirimu bu xildiki xewerlerge köplep orun bergen. Netijide, Uyghur musapirliri mesilisi belgilik derijide selbiy tesir astigha chüshüp qalghan.

Biraq Uyghur ziyalisi perhad muhemmidi ependining qarishiche, “Islam döliti” terkipide yalghuz Uyghur jihadchilirila emes, 100 ge yéqin dölettin kelgen minglighan radikal islamchilar bar. Bezi ellerning, bezi közetküchiler we tetqiqatchilarning Uyghur musapirliri mesilisini xitay bilen parallil idiyede turup teshwiq hem tetqiq qilishi, bolupmu xitay kebi tutqa qiliwélishi tüptin xata.

D u q neshriyat - teshwiqat komitéti mudiri perhat muhemmidining pikri boyiche bolghanda, gherb we b d t aldi bilen xelq'aradiki her türlük radikal islamiy goruppilargha öz iradisi bilen qétiliwatqan jihadchilar bilen, wetinini terk étishke mejbur bolghan Uyghurlarning idiyisi we xaraktérini perqlendürüsh lazim. Uning ilgiri sürishiche, Uyghur ili nöwette ichkiy urush weziyitige yüzlen'gen bolup, bu urushning uchqunliri xitay ölkilirige qeder chachrimaqta. U yene, redikal goruppilargha qoshulushqa mejbur bolghan Uyghur musapirlirining Uyghurlargha wekillik qilalmaydighanliqini, etraptiki qoshna ellerde heriket qiliwatqan Uyghur mujahidliriningmu xitaydin bashqa birsini düshmen hésablap urush qilghanliqlirigha a'it delil - ispatning hazirgha qeder otturigha qoyulmighanliqini tilgha aldi.

Xelq'araning, gherb ellirining Uyghur musapirlirigha tutuwatqan pozitsiyisining yiterlik derijide ijabiy bolmaywatqanliqini eskertken perhad muhemmidi ependi, Uyghur musapirlirigha ige chiqishning b d t bashchiliqidiki gherbning mes'uliyiti ikenlikini tekitlidi.