Budsatwa jang chünshenning köchmen siyasiti

Budsatwa jang chünshen bayin'gholin oblasti bügür nahiyisi, charqiliq, cherchen nahiyilirige bérip xitay köchmenliridin hal soridi. Wang léchu'en bilen budsatwa jang chünshenni sélishturghanda, xitay köchmenliri toghrisida wang léchwen chégragha yardem bergüchi yashlarmu démigen, emgek küchlirimu démigen, peqet wang léchu'en xitay köchmenlirini bazar iqtisadigha ötkendin kéyin bérip kéliwatqan sodigerler dégen idi. Emdilikte sékrétar budsatwa jang chünshen xitay köchmenlirini shinjanggha yardem béridighan kadirlar dep atashqa bashlidi.

Xitayning merkizi komitéti mustemlike Uyghuristan'gha yeni xitayche atilishi shinjanggha xitay köchmenliri ahalisini köchürüshtin, bolupmu bir chirayliq sim qoymay turup ahale köchürüshtin az-tola eymense kérek. 20-Esirning 50-yillirida xitay hakimiyiti: chégra rayon'gha yardem bergüchiler dep ahale köchüretti. Ariliqta wang léchwen sodigerler dep ahale köchürdi. Emdilikte jang chünshen shinjanggha yardem béridighan kadirlar dep, xitay köchmenlirini köchürüshke bashlidi.

Bir neper köchmen xitay sékrétar jang chünshen'ge mundaq dédi: buningdin 30 yil burun yer tewresh apitige uchrighan tangshen xelqi pütün memliket xelqining gherezsiz yardimige érishken, hazir biz shepqet yaghdurghuchi méhriban qelbimizni élip, échiwétilgen koksi-qarnimiz bilen bu zémin'gha yitip kelduq.

Mana körüng, charwichiliq bilen shughullan'ghuchi, shinjanggha yardem bérishke kelgen atalmish kadir sey shu ependi charqiliq nahiyisige kelgendin kéyin, Uyghur charwichilar bilen bille turup, bille tamaq yep charwichilargha charwa mallar késellikining aldini élish toghrisida ders ötken imish. Undaqta xitay köchmenlirini Uyghur charwichi a'ililerge orunlashturdimu, xitay köchmenliri Uyghurlar bilen ash-tamaqtimu bille bolamdu? undaq bolmisa sey ning dégenliri zadi néme dégenlik?!

Pakitlar keynidin pakitlar döwilinip turuptu. Xitay köchmenliri shekli özgergen tajawuzchilardur. Qarimaqqa qoralsiz tajawuzchilar bolup körünsimu yaki herbiy tertip bilen terbiye körmigen, lékin herbiy tertip, herbiy buyruq boyiche mustemlike Uyghuristan'gha köchüp kiriwatqan tajawuzchi köchmenlerdur.

Birleshken döletler teshkilati nizamnamisining kirish sözide, kishilik hoquqni we négizlik erkinlikni hörmet qilish dégenlik,
Emeliyette tajawuzchiliqni cheklesh we tajawuzchiliq urushini cheklesh bilen bir yerde, bir menide kéletti. Bu nizamnamide négizlik kishilik hoquqqa hörmet qilish xelq'ara tinchliqni qoghdash bilen bir menide kéletti.

1Milyon 960ming kwadrat kilométir (ottura mektepte shundaq oqughan) bu zémin, bu makan xuda teripidin, tebi'et teripidin Uyghurlargha bexshende qilip bérilgen emesmidi? némishqa xitayning tajawuzigha uchridi we uchraydu? 1949-yili xitayning générali wang jin stalinning yardimige tayinip eskerlirini stalin ewetken herbiy aptomobillargha olturghuzup, özi stalin ewetken ayropilan'gha olturup tajawuz qilip Uyghuristanni mustemlikisige aylandurghan kündin bashlap, Uyghuristan xitay köchmenliriningmu tajawuzigha uchrighan idi.

2009-Yili xitay mustemlikichilirining “Shinjang” gha yerleshken xitay köchmenliri hakimiyiti tinch yol bilen namayish qilghan Uyghurlarni qanliq qirghin qilghandin kéyin, uni 19 xitay ölkisining talan-taraj qilishigha we ichkiri xitaydin köchmen xitay köchürüshige muwapiq, xitay köchmenliri rayonigha aylandurmaqchi boldi we bügün'giche bu xizmetni téximu jiddiyleshtürdi.

Jang chünshen ependi, xitay köchmenliridin hal sorighanda, xitay köchmenlirining depsende qilishigha uchrawatqan Uyghurlardinmu hal sorap baqtingizmu? séliniwatqan turalghu öy qurulushi xitay köchmenlirining Uyghuristan'gha köchüp kirishige ong tanasip boluwatamdu yaki yaki Uyghurlarning öylirini tartip élip xitay köchmenlirige teqsim qilip béremsiler?!