Америка билән җуңгониң дипломатик мунасивити ача йолға келип қалдиму?

Дөләтләр ара қандақ мәсилиләр бойичә мурәссәгә келишкә болиду яки қандақ сөһбәт темилирида, қандақ мәзмунларда мадара қилишқа болиду? демәк, бу мәсилә хәлқара мунасивәтләрдики һалқилиқ мәсилидур.

Президент обама һөкүмити ташқи сияситиниң негизлик нишаниниң  асия -тинч окян райониға йөткәлгәнлики дуняға аян болған һәқиқәттур. Бу тоғрида юқиридики мақалидә мундақ дейилди: мушу һәптилик хәвәрләр йәнила җуңго тоғрисида болди, корийидә вәзийәтлик сиясий кризис йүз берип, пүтүн дуня ахбаратиниң қизиқ нуқтиси болуп қалди. Җуңгониң ғәрбидә афғанистанда уруш туманлири техи тарқилип кәтмиди.

"Җуңгониң баш көтүрүши үчүн тинч муһит болуши керәк "дәп көрситилди мақалидә. Бу дегәнлик, уруш болмаслиқи, әтраптики дөләтләр паракәндичилик туғдурмаслиқи керәк, җуңголуқлар баш көтүргәндә чәтәлликләр җим туруп бериши керәк дегәнликму?
Ташқи җәһәттә тинч муһит болуши керәк икән, ундақта җуңгониң ички қисмида тинч, муқим, муһит болуши керәкму, йоқ?

2008-Йили тибәттә йүз бәргән қанлиқ қирғинчилиқни, 2009-йили уйғуристанда йүз бәргән қанлиқ қирғинчилиқни ким кәлтүрүп чиқарди?тибәтләр, уйғурлар өзлиригә тегишлик кишилик һоқуқлирини бәлки, тәбиәт уларға ата қилған тәбиий һоқуқлирини қоғдап тинч йол билән намайиш қилди. Хитай мустәмликичилири дәһшәтлик бастурди, қанлиқ қирғин қилдиғу?!

Кишилик һоқуқ изчил һалда америка ташқи сияситиниң мәркизидә туруп кәлди. Әгәр дөләтләр ара дипломатийиниң мәниси "мадара қилиш", "мурәссәлишиш" болидиғанла болса, җуңго, америка икки дөләт бу мәсилә бойичә қандақ мадара қилиши вә қандақ мурәссәлишиши мумкин? америкиниң дөләт әхлақи ишинимәнки, кишилик һоқуқ мәсилисидә "мадара қилиш"қа, "мурәссәлишиш" кә йол қоймайду. "Ача йолға келип қалған икки дөләт дипломатийиси " дә америка, кишилик һоқуқ мәсилиси бойичә мурәссәлишишкә, мадара қилишқа йол қоймиса,ундақта җуңго һөкүмити қайси дәриҗидә йол қоюшқа мәҗбур болиду?

Мақалидә :" селиштурғанда җуңгода чән чечиндин кейин, дипломатийә саһәсидә күчлүк бир адәм чиқмиди. Һәрбий тәрәп қаттиқ қолларниң арқа-арқидин сөзлигән сөзлиригә бирләштүрүп, хитай пуқралири, тинч йол билән баш көтүргәндин кейин җуңго қандақ бир қияпәттә дипломатийилик тактикини ашкарилиши мумкин, дегән мәсилигә көңүл бөлүшкә башлиди. Җуңголуқлар тинч йол билән баш көтүрүшни һәқиқәтән арзу қилиду. Мәсилә сән тинчлиқ ичидә баш көтүрдүңму дегән йәрдә әмәс, бәлки мәсилә сениң тинч йол билән баш көтүрүшүңниму қобул қилмайду дегән мәсилидур" дәп көрситилди. Ундақта ким қобул қилмайду?

1980-Йили җуңгода иқтисади ислаһат башланди. Шу йилларда мустәмликиси уйғуристанниң пәйзиват наһийисидә, униңдин кейин хитай мустәмликичилири барин йезисида, или өлкиси ғулҗа шәһиридә, үрүмчидә қанлиқ қирғинчилиқни йолға қойди. Хитай мустәмликичилири, тинч йол билән баш көтүрүш дегәнниң мәниси немә, ейтип бәрсәңларчу? қан төкүшму яки мәниси зади немә? хитай немә қилимән десә кари болмай, тәһдит, иғвагәрчилик селишлириға писәнт қилмай, мустәмликилиридә ғәйрий милләтләрни қирғин қилса наразилиқини билдүрмәй пәқәт америка җим туруп бәрсила, хитайниң тинч йол билән баш көтүрүшигә пурсәт яритилған боламду?