Prézidént obamaning yawropa ziyariti

Dewr zhurnili 2011-yili 1-ayning 28-küni “Régan obamaning yaxshi ülgisi” mawzuluq maqale élan qilip, “Obama bilen régan oxshash bir dewrde yashimighan bolsimu, oxshash bolghan siyasiy lagérgha mensup bolmisimu, lékin awwalqi rehberning siyasiy parasiti shübhisizki, azdur-köptur kéyinki rehberning hakimiyet yürgüzüsh idiyisige tesir körsitidu” dep, körsetken.

Maqalide, obama bilen régan bir qanche tereplerdin oxshash iqtidargha ige. Bir qanche qétim prézidéntlar ziyapitige qatnashqan doglas birikli, intayin chongqur tesirat qaldurghan nerse shu boldiki, prézidént obama özining ülgisini izdep tépiwaldi, dédi...Bu ülge régan amili nurghun siyasetlerge tesir körsitishi mumkin...Prézidént obama, merhum prézidént réganning usuli, métodi boyiche özining mes'uliyitini ada qiliwatidu” dep körsetken.
Maqalide yene “Prézidént obama, dölet mejliside, ichki kabinét ezalirigha we puqralargha ikki qétim dölet siyasiti sözligen waqitta merhum prézidént réganning ülgisi, prézidént obamaning nutqida gewdilen'gen” dep körsetken.

Merhum prézidént régan, intayin kemter, intayin kichik pé'il, amérikiliqning oghli idi. Merhum prézidént régan siyasette,meniwi hujum bilen tesirlendürüsh, ishendürüshni birleshtürüp, mixa'il gorbachéfning dölet siyasitini özgertishige we kommunizmdin waz kéchishige heydekchilik qilghan prézidént idi. Insaniyet tarixida, merhum prézidént régan dewri, dunyagha tarixi özgirish élip kelgen bir dewr hésablandi. Sotsiyalizm we kommunizmning mustemlikichilik sistémisini yimiriwetken bir dewr idi.

Merhum prézidént régan kommunizmgha qarishi küreshte bijanidil ishlep, pütün ghelibe we muwappeqiyetni gorbachéfqa teqdim qilip,“Gorbachiéf ependi bérlin témini örüwetti” dégen idi.

Nöwette prézidént obama 5-ayning 25- küni en'gliye parlaméntida nutuq sözligende :“Bügün urush bashlan'ghan waqittin taki iqtisad saheside chékinishni belge qilghan japa musheqqetlik 10yil ötüp ketkendin kéyin, biz ikki dölet (en'gliye, amérika) halqiliq bir peytke kirip kelduq...Inqilab dolquni ottura sherq we shimaliy afriqining kochilirida yamrap, bir dewr kishilerning öz teqdirini özliri belgilesh sadaliri pütün dunyagha munasiwetliktur... Nöwette biz rehberlik rolimizni jari qilidighan waqitqa yitip kelduq...Démokratiyidin paydilinip az sanliqlarning hoquqini inkar qilidighan ishlar 20-esirde dunya quruqluqida jarahetlik milletchilikni qaldurup ketti...” dep körsetti.

Xuddi shuningdek, 2009-yili mustemlike Uyghuristanning ürümchi shehiride 10mingdin artuq Uyghur qan'gha boyalghanda, tarix bu wetende “Jarahetlik milletchilik”ni qaldurup ketken. 10Mingdin artuq qan'gha boyalghan Uyghur hörkirigen sada del “Öz teqdirini özliri belgilesh üchün” hörkirigen sada idi. Inqilab dolquni awwal shimaliy afriqida emes, awwal Uyghuristanning paytexti ürümchide-ottura asiyada bashlan'ghan idi.

Uyghurlarning siyasiy mulahizichiliri tor betliride “Dewr zhurnili prézidént obamani merhum prézidént régan'gha oxshatqan bolsa, biz bek pexirlinimiz, eger ürümchide Uyghurlarning namayishi, xitaylarning Uyghurlarni qanliq qirghin qilishi merhum prézidént régan dewride yüz bergen bolsa, undaqta prézidént régan Uyghurlarni qirghan qirghinchiliqqa qandaq inkas qayturatti” dep so'al qoyushti.