Bu nazaretning esli wezipisi nime ?
Obzorchimiz perhat muhemmidi
2009.04.30
2009.04.30
RFA Photo
Sherqiy türkistandiki xitay metbu'atliri bolsa tinim tapmay Uyghurlarni öz yurt - makanlirini tashlap, ichki ölkilerge bérip yallinip ishleshke righbetlendürüp kelmekte. Mana bu, xitay hökümitining Uyghurlar üchün körsitip bergen birdin - bir chiqish yoli !
Eslide teshkili jehettin élip éytqanda, Uyghurlarni derijidin tashqiri ishsizliq we namratliq weziyitidin qutquzush bolsa, aldi bilen " aptonom rayonluq emgek we ijtima'iy parawanliq nazariti " dep atalghan bu organning bash tartip bolmaydighan wezipisi idi. Epsuski, " Uyghur aptonom rayoni " gha qarashliq bu nazaret hazir özining eslide qilishqa tigishlik wezipisini bir chetke qayrip qoyup, pütün küchini ichki ölkilerdin sherqiy türkistan'gha éqip kirgen xitay köchmenlirini ishqa orunlashturush xizmitige qaritip kelmekte.
Mesilen, shinxu'a axbarat torining 4 - ayning 26 - küni ürümchidin bergen xewiride körsitilishiche, bu yil bahar peslidin buyan, ichki ölkilerdin sherqiy türkistan'gha ish izdep keng kölemde xitay köchmini éqip kirish weziyiti shekillen'gen.
Xitayning déngiz yaqisi ölkiliridiki emgek mulazimet bazarliri tariyip, ishsizliq ashqini üchün, sherqiy türkistan hazir, xitay ishsizlirining chong yürüsh qilish nishanigha aylan'ghan. Bu yil, ichki ölkilerdin bu rayon'gha éqip kiridighan xitay ishsizlirining omumiy sani, texminen 1 milyon 600 mingdin éship kitidiken.
Shunga, "aptonom rayonluq emgek we ijtimayi parawanliq nazariti", xitay aqqunlirining xizmet tépishigha qolayliq yaritip birish üchün hazirdin bashlapla omumyüzlük seperwerlikke kelgen.
Bu nazaret, poyiz istansisi, aptobus biketliri we sheherlerdiki nuqtiliq emgek mulazimiti bazarlirigha mexsus uchur we meslihet birish ponkitlirini qurup, xitay ishsizlirini saqlatmay udulluq türlük sahelerge ishqa orunlashturushqa bashlighan. Bu nazaret yene, sichüen, shendung, xénen, gensu qatarliq ölkiler bilen biwaste alaqiliship, ulardin biwaste emgek küchi qobul qilishning teshkili asasini yaratqan. Yene ichki ölkilerdin éqip kirgen xitay ishsizlirining heq - hoqoqlirini qoghdash üchünmu bir qatar belgilimilerni tüzüp chiqqan.
Mana bu, esli wezipisi " Uyghur aptonom rayoni " diki yerlik xelqlerni ish we ash bilen teminleshke kapaletlik qilish bolghan atalmish, " emgek we ijtima'iy parawanliq nazariti " ning hazir meshghul bolup yürgen ishi!
Hazir öz rayoningdiki yerlik xelqning köp qismi ishsiz we ach - yalingach, yerlik déhqanliringning yilliq otturiche kirim sewiyisi pütün xitayning otturiche sewiyisidinmu bir hesse töwen, atalmish " éshincha emgek küchlirini bashqa yurtlargha yüzlendürüsh " dégen namda milyonlighan Uyghur déhqanlirini öz yurt - makanliridin sürgün qiliwatisen, 100 minglighan Uyghur qiz - yigitini ichki ölkilerdiki xitay xojayinlarning qolida töwen ma'ash we éghir shertler astida quldek yallinip ishleshke mejbur qiliwatisen.
Hökümet, " shinjangning iqtisadi uchqandek tereqqi qildi " dep jar salghansiri, kocha - koylardiki Uyghur yitimchiliri we tilemchilirining sani shunche köpiyip bériwatidu.
Emma, sen bu tengpungsizliqtin we échinishliq weziyettin nomus hés qilish uyaqta tursun, eksiche yerlik xelqqe téximu éghir palaketlerni élip kilidighan, yerlik xelqning ishsizliq we ach - yalingachliq weziyitini yenimu éghirlashturidighan tetür yol we siyasetni tutup kiliwatisen !
Bügün sherqiy türkistanda Uyghur qizlirini xitayning ichki ölkilirige mejburiy ishlemchilikke ewetishke mes'ul boluwatqan eng asasliq orun - del mana shu " emgek we itjima'iy parawanliq nazariti" we bu nazaretning her qaysi wilayet we nahiyilerdiki shöbiliridin ibaret !
Bu nazaret, ichki ölkilerdin éqip kirgen xitay köchmenlirini ishqa orunlashturushta nahayiti séxi we keng qosaq, ulargha qoyidighan héchbir sherti yoq, shunga xitay aqqunliri poyizdin chüshüp bolghiche derhal ishqa, ashqa we qonalghugha ige bolidu !
Emma bu nazaret yerlik xelqni ishqa orunlashturushqa kelgende nahayiti bixil we qattiq qol bolup, aldin qoyidighan shertlirimu nahayiti éghir.
Mesilen, bu nazaret teripidin 2004 - yili 3 - ayning 22 - küni her qaysi nahiye we sheherlik emgek we ijtima'iy parawanliq idarilirige tarqitilghan bir uqturushta, Uyghurlarni idare - jem'iyetlerge ishqa qobul qilishta töwendiki 3 türlük shertni qoyush telep qilin'ghan:
1. Töt asasiy prinsipta qet'iy ching turup, wetenning birlikini qoghdighan we bayriqi roshen halda, milliy bölgünchilikke hem qanunsiz diniy heriketlerge qarshi turghan bolushi lazim؛
2. Siyasi sapasi yuqiri bolushi, a'ile terkipi ichide milliy bölgünchilik bilen shughullan'ghanlar bolmasliqi, din'gha ishenmesliki kérek ؛
3. Kompartiye ezasi yaki mektepte oqughuchilar kadiri bolghan bolushi, ilgiri " 3 te yaxshi oqughuchi " dégen shereplik namni alghan bolushi lazim ؛
Démek, yuqiriqi bu uqturush, nöwette Uyghurlar arisida ishsizliq nisbitining néme üchün yuqiri bolup kitiwatqanliqining bir delili.
Chünki, ishqa orunlishimen déseng, diniy étiqadingdin, imaningdin waz kichip, sipi özidin bir kommunistqa aylinishing lazim, milliy heq - hoqoqlirini telep qilghuchi öz qérindashliringgha bayriqing roshen halda qarshi turalaydighan, öz xelqingning emes, belki öz xelqingni iziwatqan hakimiyetning ketminini chapidighan bir milliy munapiqqa aylinishing lazim ! üch ewlading, kompartiyige sadiq ötken insanlardin terkip tapqan bolushi lazim ! qéni éytingchu ? 1949 - yilidin hazirgha qeder, héchbir siyasiy qalpaq keygen adem chiqip baqmighan Uyghur a'ilisidin qanchisi bar ?
Kéyinki yillarda yene xitaychini sudek bilgen bolush sherti qoshuldi.
Yuqiriqidek shertler köpeygensiri, Uyghurlarning ish tépishimu shunche qiyinliship barmaqta. Mahiyette bolsa bu, xitay hakimiyitining ikki xil ölchem siyasitining, Uyghurlargha qaritip kiliwatqan siyasi we iqtisadi jehette bash kötergüzmeslik prinsipining biwaste netijisidin ibaret !