Шәрқий түркистандики асасий хәвп хитай көчмәнлири

Әмма, 5 - ийол үрүмчи қирғинчилиқидин буян мәйданға кәлгән бир қатар һадисиләр шуни ениқ көрсәттики, шәрқий түркистанниң муқимлиқиға хәвп йәткүзүватқанлар башқа бири әмәс, дәл бу райондики хитай көчмәнлириниң өзидин ибарәт !

Һәммигә мәлум болғинидәк, 5 - ийол үрүмчи қирғинчилиқидин буян хитай һакимийити үрүмчиниң сияси вәзийитиниң муқимлашқанлиқи һәққидә дуняға әң аз 10 нәччә қетим баянат елан қилди, әмма һазирға қәдәр үрүмчидики җиддий сияси вәзийәт пәсәйгини йоқ, әксичә күндин - күнгә күчийип бих сүрүп бармақта. Худди чәтәл мәтбуатлириниңму хәвәр қилип кәлгинидәк, 7 - июлдин етибарән үрүмчидә вәқә туғдуруп җәмийәт аманлиқиға җиддий хәвп йәткүзүватқанлар пүтүнләй дегүдәк хитай көчмәнлири болуп, һәр күни миңлиған хитай көчмини тәшкиллик вә пиланлиқ һалда үрүмчидики уйғурлар зич олтурақлашқан районларға тәлвиләрчә бөсүп кирип вәқә садир қилмақта.

Хитай һакимийити дәслипидә "пәқәтла зораван уйғурларни қирип - чепип, тутуп - солап йиғиштурсақла җәмийәт аманлиқи муқимлишиду"  дәп чотни хата соққан, өткән йили 3 - айда тибәтниң ласа шәһиридә қолланған қанлиқ бастуруш усулини үрүмчигиму әйнән көчүрүп кәлгән иди.

Әмдиликтә болса, каллиси чоң хитайчилиқ билән еғир дәриҗидә зәһәрлинип, вуҗуди уйғурларға болған нәпрәт вә дүшмәнлик туйғуси билән толуп - ташқан хитай көчмәнлириниң һәр күни дегүдәк кочиларға йиғилип өктәмлик қилиши вә һәтта " чәнтуларға юмшақ қоллуқ қилдиң " дәп һакимийәткә муш көтүрүп чиқиши, коммунист хитай һакимийитини  " өзәм тапқан балаға, нәгә барай дәваға " дәйдиған күлкилик бир вәзийәткә чүшүрүп қойди.

Чүнки, шәрқий түркистан райони хитайниң ениргийә вә хам әшя җәһәттики җан томуриға айлинип қалған бүгүнки күндә, бу районниң сияси вәзийитиниң муқимлиқи хитай һакимийити үчүн һаяти қиммәткә игә иди.

Мана әмдиликтә хитай һакимийити үрүмчиниң вәзийитини бесиқтуруш вә бу арқилиқ хитай дөлитиниң истратегийилик омумий мәнпәәтигә капаләтлик қилиш үчүн, йиллардин буян  3 хил күчләр дәп аталған уйғурлардин мудапиә көрүш үчүн өзи бир қоллуқ тәрбийиләп чиққан шовинист хитай көчмәнлири топиға қаритип яш аққузуш бомбиси етишқа мәҗбур болмақта.

Ласадики исянларниң тиз арида бесиқтурулушиниң әң асаслиқ сәвәблириниң бири болса, тибәтликләрниң наразилиқ һәрикәтлириниң бир миллий яки ирқий тоқунушқа айланмиғанлиқи иди, чүнки ласаниң нопусиниң 80 пирсәнтидин көпрәки тибәтлик, йәнә шундақла пүтүн тибәт аптоном райониниң 90 пирсәнтидин көпрәки тибәтликләр болуп, кәң көләмлик бир миллий тоқунушниң сияси асаси аҗиз иди.

Әмма, үрүмчиниң нопусиниң 85 пирсәнтидин көпрәки хитай, пүтүн шәрқий түркистанниң омумий нопусиниң 40 пирсәнтигә йеқинрақи хитай болуп, бир миллий район яки миллий территорийилик аптономийә иҗра қилиниватқан бир районға нисбәтән хитай көчмәнлириниң нисбитиниң бу дәриҗидә юқири болуши, маһийәттә миллий яки ирқий тоқунушниң бивастә мәнбийи вә сәвәбчиси һесаблинатти.

Чүнки, дуня нуқтинәзиридин алғандиму, аптономийилик җайларниң йәрлик хәлқи үчүн ейтқанда әң зор хәвп - сирттин кәлгән көчмәнләр болуп, булар, йәрлик хәлқниң сияси вә иқтисади мәнпәәтлиригә бивастә һалда дәхил - тәрүз йәткүзүп кәлмәктә.

Шуңа, үрүмчидики наразилиқ һәрикәтлириниң тиз сүрәттә тәрәққи қилип, уйғурлар билән хитай көчмәнлири оттурисидики миллий вә ирқий тоқунушқа айлинип китишиниң әҗәпләнгидәк йири йоқ!

Һазир қарайдиған болсақ, хитай көчмәнлириниң өктәмлики шу дәриҗигә берип йәткәнки, бир қанчә күн бурун үрүмчидә нәччә миң хитай кочиға чиқип намайиш қилип, алдинқи намайишлар җәрянида тутуп китилгән бир хитайни қоюп беришни тәләп қилған вә намайиш җәрянида хитай сақчилириға таш - кисәк яғдурған!

7 - Ийол күни қери - чөри вә тул - йитимлардин тәркип тапқан бир қанчә йүз уйғур ханим - қиз кочиға чиқип намайиш қилип, тутуп китилгән 10 миңлиған пәрзәнтлири вә әрлирини қоюп беришни тәләп қилғанда, бу бичариләрни қоллириға калтәк - пичақ, палта - кәкә көтүрүшкән юқириқи шовинист хитай көчмәнлири қоршивилип, хитай сақчи - әскәрлириниң алдидила уларни чалма - кисәк қилишқа тасла қалған иди, бу һәқтики видио көрүнүшлирини пүтүн дуня хәлқи теливизорлардин дәһшәт туйғуси ичидә издигән иди.

Әгәр хитай һакимийити шәрқий түркистанда хитай көчмәнлири билән уйғурларға қарита қануни җәһәттә икки хил өлчәм сияситини қолланмиған болса иди, бүгүн үрүмчидики хитай көчмәнлири уйғурларға турмақ, һәтта өз һакимийитигиму шилтиң атидиған дәриҗидә көрәңләп кәтмигән болатти.

Кейинки 10 йилдин буян, хитай һакимийити шәрқий түркистанда пүтүн қанун тармақлириниң асаси күчини аталмиш " миллий бөлгүнчиләр"  гә зәрбә беришкила қаритип, бу районда яшаватқан хитай көчмәнлирини өз мәйлигә қоюп бәргини үчүн, бүгүнки күнлүктә уларниң хорики ешип, халиғанчә зорлуқ - зомбулуқ қилидиған дәриҗигә берип йәтти.

Хитай һакимийитиниң өзиниң санлиқ мәлуматлирини асас қилғандиму, бүгүн шәрқий түркистанда қатиллиқ, булаңчилиқ, оғрилиқ, алдамчилиқ, зәһәрлик чикимлик әткәсчилики, хиянәтчилик, парихорлуқ  дегәндәк асаслиқ җинайи ишлар дилолириниң мутләқ көп қисмини хитай көчмәнлириниң кәлтүрүп чиқириватқанлиқини көривилиш тәс әмәс!

Биңтүәнлик милйонлиған хитай көчмининиң қануний җәһәттики алаһидә имтиязлирини дәп олтурушниң һаҗити йоқ, бүгүнки күндә йәрлик қанун органлириниң һәтта биңтүәнлик бир қатил үстидинму тәкшүрүш елип бериш һоқуқи йоқ!

Хитай һакимийитиниң 1949 - йилидин буян шәрқий түркистандики хитай көчмәнлиригә қаритип кәлгән сияси, иқтисади, қануни, мәмури җәһәтләрдики алаһидә етибар бериш сиясәтлири вә чоң хитайчилиқ тәрғибати, бу райондики хитай көчмәнлири арисида қанун - низамларға писәнт қилмайдиған, уйғурларни хорлаш вә бозәк қилишни өзлириниң миллий бурчи дәп қарайдиған кәйпиятни шәкилләндүргән.

5 - Июл үрүмәи қирғинчилиқидин буян йүз бәргән бир қатар һадисиләр шуни ениқ көрситип туруптики, шәрқий түркистанғила әмәс, һәтта хитайғиму асасий хәвп шәрқий түркистанға охшиған миллий районлардики хитай көчмәнлиридин килиду.

Чәтәлләрдики хитай демократлириму йеқинқи мәзгилләрдин буян хитай коммунистик һакимийитиниң пайтәхти бейҗиңдин 5000 километир йирақлиқтики үрүмчидә заваллиққа йүз тутуватқанлиқини тәкитләп килишмәктә. Әгәр хитай һакимийити растинла үрүмчиниң, җүмлидин шәрқий түркистан райониниң нөвәттики җиддий сияси вәзийитини пәсәйтишни халиса, хитай көчмәнлиригә қаратқан сияситидә җиддий ислаһат елип бериши, бу райондики хитай көчмәнлиригә қаритилған алаһидә етибар бериш сиясәтлиридин дәрһал ваз кичип, сияси, иқтисади, қануни, мәмури җәһәтләрдә хитай көчмәнлири билән йәрликләргә қарита охшаш сиясәтни йолға қоюши лазим.

Хитай һакимийити 1949 - йилидин буян шәрқий түркистанға кәң көләмдә хитай көчмини йөткәш сияситини йолға қоюп кәлмәктә, аптономийилик җайлардики йәрлик милләтләрни өз туприқида азсанлиқ орунға чүшүрүп қойидиған вә уларниң өзини ‏өзи идарә қилишидин мәһрум қалдуридиған бу хил сиясәт, хитай хәлқ җумһурийити асасий қануниға вә  'миллий территорийилик аптономийә қануни' ниң маддилириға түптин хилап болуп, хитай көчмәнлири мәсилиси уйғурларниң әң күчлүк наразилиқини қозғап киливатқан асаслиқ мәсилиләрниң биридин ибарәт.

Шуңа, хитай һакимийити шәрқий түркистанға пилансиз һалда көчмән йөткәш сияситидин ваз кичиши, бу райондики хитай көчмәнлиригә қаритип килватқан мәҗбурий нопус түзүмини әмәлдин қалдуруп, өз юртиға қайтишни халиған көчмәнләргә қулайлиқ яритип бериши, уйғурларниң иқтисади мәнпәәтлиригә бивастә хәвп йәткүзүватқан биңтүәнни дәрһал әмәлдин қалдуруп, униң территорийисини йәрликкә қошивитиши шундақла биңтүәнлик хитайларни пиланлиқ вә қәдәм басқучлуқ һалда өз юртлириға қайтуруп кетиши лазим.

Мана бу, шәрқий түркистанниң муқимлиқи вә аманлиқиға капаләтлик қилишниң алдинқи шәртлири!