Amérika, junggo munasiwiti sinaqqa duch keldimu ?

Süret, 17‏ - noyabir küni, xitay prézidénti xu jintaw, prézidént obamani xitay xelq sariyida döletlik ziyapet bérip kütüwalghan bolup, körünüshte, ular tamaq üstilige olturushmaqta.

Yéqindin béri amérika, junggo munasiwiti yéngi, belki qizghin belki normal yaki binormal ziddiyetlerge kirip qalghandek körünidu. Bu toghrida xitay tetqiqatchi wu pen, ilim gheznisi "yawru asiya guruhi" tetqiqatchilirining pikirliridin neqil keltürüp, "bu yil dunyada yüz béridighan 10 türlük xeterning béri, amérika bilen junggoning ziddiyetlik toqunushi ikenlikini, jümlidin ötken yil 12 - ayda kopinhaginda hawa kilimati toghrisida échilghan yighinda bashlan'ghan ziddiyettin nöwette ikki dölet otturisidiki soda sürkilishigiche, xelq puli kursi, tashqi pirowut mesilisidin tartip, teywen'ge qoral - yaraq sétip bérishkiche, axirida tibet we shinjang (Uyghuristan) mesilisige munasiwetlik ziddiyetlergiche bularning hemmisi del mushu peytte gewdilinip otturigha chiqti" dep körsetti.

Amérika, junggo munasiwitide, prézidént obama wezipige olturghan bir yildin béri, barliq kuchini ishqa sélip, xitay hakimiyiti bilen munasiwetni yaxshilashqa tirishti. Shuning üchün hetta jumhuriyetchiler partiyisining tenqidige, hetta libiralistlarning tenqidige uchrighandek boldi. Biraq, prézidént obama sabiq prézidént kilintün'gha oxshash "amérika, junggo munasiwiti istratégiyilik shériklik munasiwiti" depmu otturigha qoymidi, yaki sabiq prézidént bush ependige oxshash "amérika, junggo munasiwiti riqabetchilik munasiwiti" depmu otturigha qoymidi. Lékin prézidént obama, ikki döletning munasiwitini yaxshilashqa izchil tiriship, shu arqiliq amérikining diplomatiye mesililirini we dunyaning mesilisini hel qilmaqchi boldi.

Hawa kilimatining illip kétishi mesilisi dunyada emdila yéngidin otturigha chiqqan mesilidur. Biraq, énérgiye mesilisi kona mesile bulup, xitayning énérgiye pilani néme, bu pilan yene qandaq özgirishi mumkin? he dégende kömürni a'ililerde yéqilghu qiliwergili bolmaydu, énérgiye élishqa yene bashqa menbeler yoq, mustemlike uyghüristanning énérgiye menbelirimu telepni qanduralmaydu, yadro énérgiyisi mesilisi otturigha chiqidu, shamal kuchi, qoyash nuri énérgiyisi qatarliq mesililer choqom otturigha chiqidu. Bu ehwallarni xulasilighanda, amérika, junggo ikki dölet otturisida ziddiyet peyda qilghuchi özge menbelerdin bashqa, énérgiye élish bilen muhitning sapliqini qoghdash mesilisi pikir qilishqa tégishlik muhim sahelerning béri bolup kelgen.

Bu mawzuda maqala yazghuchilar amérika, junggo munasiwitini jiddiyleshtürgen, teywen'ge herbiy qoral - yaraq sétip bérish mesilisini köprek tilgha élishti. Biraq, amérikining teywen'ge qoral - yaraq sétip bérishni qarar qilishi xitay hökümitige melum bolghan "teywen ishliri munasiwet qanuni" ni yol qoyghan da'iride élip bérilatti. Xitay hökümitining ala - topilang kötürüp rakéta sinaq qilish arqiliq amérikining teywen'ge herbiy qoral - yaraq sétip bérishige "naraziliq" bildürüshi, tertipler boyiche bolghanda bu qétim chékidin éship ketti. Burunlarda bayanat arqiliqla naraziliq bildüretti.

Shundaq mesililerge asaslinip, amérika, junggo munasiwiti 2009‏ - yili bashqichirek munasiwet bolghan bolsa, tehlilchilerning köz qarashlirigha asaslan'ghanda amérika, junggo munasiwiti 2010 - yili yene bashqichirek munasiwet bolidighandek körünidu.