Xitay tor betliride ghéni batur haqaret qilndi

Xitay tor betliride élan qilin'ghan maqalide déyilishiche, général wang jin "chong lükchek ghéni baturni boysundurghan" imish. Chöchek toqighandimu, epsane yaratqandimu az - tola chinliq asasi bolmisa, yalghan bulup qalidu.
Obzorchimiz sidiq haji rozi
2009.05.01
Gheni-batur-305 Ghéni baturning meydisi médalionlar bilen tolghan süriti.
RFA Photo

Yalghanchining yalghanlirigha yalghanchining qewmi ishenmise, bashqa qewmler ishenmeydu. Hazirghiche bilishimizche, téxi uyghürni boysunduralighan birmu xitay yoq! yaki uyghürni boysunduralaydighan bir xitay téxi anisidin tughulghini yoq! gépimiz gep bolidighan bolsa shert shuki, xitay hökümiti eqellisi aptonom rayon dégen qanuni boyiche, Uyghurlarning teshkillinishige ruxset qilip baqsunchu?! aptonom rayon memuriyiti boyiche Uyghurlarning qoralliq saqchi qisim teshkillishige ruxset qilip baqsunchu?! shu waqitqa yetkende boysundurush‏ - boysunduralmasliq toghrisida gep qilsa bolidu.

Ghéni baturni kim boysundurup berdi? rosiyilik töt urus boysundurup berdi yeni Uyghurning milliy démokratik inqilabini munqerz qilip xitaygha boysundurup bergen emesmidi? ghéni baturni sitalinning kürüp baqmaqchi bolghanliqini tilgha alghan xitay yazghuchi Uyghurning baturi ghéni baturning qandaq batur ikenlikini bilmigen oxshaydu.

Eger xitay ghéni baturni tillimaqchi bolsa " qolungdiki qoralni némishqa tashliding?kim sini qolungdiki qoralni tashla dédi? kim sini manas deryasi boyida toxtap qal dédi?  kim sini xitayning atalmish azadliq armiyisini manas deryasining boyida qarshi al dédi? " dep, ghéni batur moskiwada dawalinip yatqanda " sitalin, niyetliridin yansila, biz Uyghurlar qan kéchip küresh qilduq, musteqilliqimizni nabut qiliwetmisile, xitay ding lichün'ge bek amraq bulup kettile, uning ornigha manga amraq bolsila sitalin janabliri, bu weten Uyghurning sitalin janabliri " démidi dep tillisa, xitaylar ghéni baturni shundaq tillighan bolsa toghra tillighan bulatti. Ming epsus yene xitayliqini qiliptu, - de!

Ghéni baturni" boysundurdi" dégen jümlidiki général wang jin kim idi? sitalin wang jinni ayropilan'gha oltarghuzüp qara shehergiche aylandurghan idi. Sitalin herbiy aptomobillarni ewetip xitayning atalmish azadliq armiyisini 1949‏ - yili 10‏ - ayning 1 - künigiche Uyghuristan'gha élip kirip bolghan. Shundaq, shu wang jin deslepte Uyghuristan'gha yétip kelgen xitayning générali idi.

1991‏ - Yili sherqi yawrupada we sabiq sowétlerde alemshumul özgirish yüz bergen peytlerde, yene shu wang jin atalmish shinjanggha esker yötkep kelgen idi. Chuchup ketken jungnenxeyning begliri olturalmaydighan késelge gériptar bolup qélip, esker bilen qoshup wang jinni eng xeterlik rayon - atalmish shinjanggha ewetkende ... Del shu chaghda 1991‏ - yili8‏ - ayning 19‏ - küni gorbachif qirimda nezerbend qilindi, shixenzini ziyaret qiliwatqan wang jin qedeh kötürüp, "shundaq bolushi kérek idi, alla burun shundaq bolushi kérek idi" dégen idi. Kim bilidu? 3 kün ötkendin kéyin 8‏ - ayning 21‏ - küni etrapida qeshqerde xizmetlerni közdin kechürüwatqan wang jin, gorbachifning moskiwagha qaytip kelgenlikini, siyasi özgirish qozghighan yanayiflarning qolgha iélin'ghanliqini anglighanda olturghan sapagha chiqiriwetken iken. Bu gep pütün "shinjang" da pur bulup ketken.

Qarighanda mustebitning baturliqimu shunchilik bolidu, qorqunchaqliqimu shunchilik bolidu. Méningche, eyni waqittiki wang jin bilen kéyinki waqittiki wang jin oxshash idi. Uning üstige eyni chaghda uyghürning milliy armiyisi téxi özgertilmigen tursa, wang jin némishqa ghéni baturni boysundurghan bolidu yaki boysundurmaqchi bolidu? 

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.