Qehrimanlarni xatirilesh küni

20 - Esirning deslepki yillirida partlighan 1 - jahan urushigha qatniship, amérikining oghul - qizliri adaletsiz partlighan bu urushni axirlashturghan we prézidént wilsun xitabnamisining otturigha chiqishigha yol tüzlep bergen.

Ikkinchi dunya urushi mezgilide gérmaniye amérikigha urush élan qildi, 1941 - yili yaponiye férilxarbir herbiy portigha hujum qildi ... Amérika normandida quruqluqqa chiqip yawrupa urushigha qatnashti, asiya - tinch okyan rayonida yaponiyige qarshi urush achti. Amérikining san - sanaqsiz oghul - qizliri qurban boldi.

Amérika ikkinchi dunya urushini ghelibilik axirlashturup, harduq élip emdila uh dep turushigha sabiq sowétler - stalin bilen maw zédung birliship koriye yérim ariligha urush otini yaqti. Amérika armiyisi birleshken döletler teshkilati armiyisini teshkillep, urushqa kirip 38 - parallilgha yétip keldi.

Shu künlerdin bashlan'ghan yaki 1945 - yili yalta sistémisi turghuzulghan kündin bashlap, soghaq munasiwetler urushida amérika, bir pay oq atmay, atalmish kommunizm, sotsiyalizm lagérini yawrupa xelqi bilen birlikte yimirip tashlap sherqi yawrupa ellirini, hetta rusiye puqralirinimu kommunizmning tömür tapinidin azad qildi. Belki, ariliqta amérika shimaliy wétnam kommunizmigha qarshi wyétnam urushigha qatnashti.

Junggo, kuba, shimaliy koriye sotsiyalizm baziliridin bashqa, sotsiyalizm lagéri dunya boyiche yimirilgendin kéyin,tesirlen'gen amérikiliq siyaset pelsepichisi fu shen ependi. "Tarixning tügüni" mawzuluq kitabini yézip, dunyaning ri'alliqigha hewes we zoq bilen nezer tashlighan we yene shu dunyaning kelgüsidin cheksiz ümidlen'gen.

Ümidler we insaniyetning kelgüsi toghrisida oylinishlar uzaqqa barmayla, fashizm we kommunizmning 3 - xil shekli térrorizm otturigha chiqip démokratik dölet amérikigha hujum qildi. Shuningdin kéyin amérikining herbiy küchi we tashqi siyasiti térrorizmgha qarshi turushtin ibaret xelq'ara mu'emmagha yüzlendi. Iraq we afghanistanda térrorchilargha qarshi urushta amérikining yene nurghun oghul - qizliri qurban boldi.

Prézidént obama wezipige olturush nutqi sözligende, amérika armiyisini tilgha élip: ular erkinlikni qoghdighuchilar bolghanliqi üchünla emes, belki ular wekil boluwatqan yene bir nerse, döletke xizmet qilish rohidur, dep körsetken.

Biz bügün bu yerde jenglerde qurban bolghan qehrimanlarni eslesh bilen birge, ularning ata - aniliridin, bala - chaqiliridin, dost yar - buraderliridin semimiy hal soraymiz.

Amérika armiyisi hazirghiche somalida, afghanistanda, bosiniyide, kosowada, sherqi témurda tinchliq saqlash wezipisini ada qilip keldi.

Bu dunyada wehshiylik, adaletsiz urush, ajizlarni qirghin qilish hamini insaniyetning arzulirigha qarshi halda mewjut bolup keldi. Mesilen,xitay mustemlikichiliri 2008 - yili tibette, 2009 - yili mustemlike Uyghuristanda wehshiyane qirghinchiliq qildi, dunyaning qeyiride qirghinchiliq we adaletsizlik bolidiken, amérika bashchiliqidiki xelq'ara tinchliq saqlash qisimlirining haman bir küni shu yerde hazir bolidighanliqini tibet xelqimu, Uyghur xelqimu körüp yetti.