'Өзүм тапқан балаға, нәгә барай даваға'

2010 - Йили 10 - айниң 28 - күни вәнвий тор бети "германийә авази"ниң хәвирини тарқатти. "Германийә авази" бу хәвәрни "дуня гезити"дин нәқил елип тарқатти.
 
Нобел тинчлиқ мукапатиниң 15нәпәр саһиби 10 - айниң 15 - күни лю шавбоға мәдәт бериш бойичә имзалиқ хәт йезип, дунядики муһим дөләтләрниң муһим башлиқлириға йоллиди. Бу саһиблар сабиқ президент катер, далай лама, полшаниң сабиқ президенти вависа қатарлиқлар иди. 15Нәпәр саһип хетидә чақириқ қилип бейҗиң һөкүмитиниң лю шавбони түрмидин қоюп беришини, униң аяли лю шани нәзәрбәнттин бошитишни тәләп қилди.

Бу хәткә җавабән бейҗиң даирилири 10 - айниң 26 - күни "ғәзәп билән җаваб қайтурди." Бу мәсилини 20 дөләт башлиқлириниң юқири дәриҗилик учришишиниң күн тәртипигә қоюш тәләплирини, җуңгониң баянатчиси қопаллиқ билән рәт қилип, лю шавбо җинайәтчи деди. Лю шавбониң аяли лю шаниң 12 - айниң 10 - күни ослоға берип мукапат елиши тоғрисида баянатчи җаваб беришни рәт қилди.

Чех җумһурийитиниң сабиқ президенти васлав хавел, җәнубий африқиниң қизил тонлуқ попи туту қатарлиқлар лю шавбони түрмидин қоюп бериш тоғрисида бивастә чақириқ қилғанда, ху җинтав писәнт қилмиғанлиқтин нобел тинчлиқ мукапатиниң саһиблири юқириқидәк қарар қилишти. 15 Нәпәр саһиб хәлқара сиясиюнларниң бу ишни яраштуруп қоюшини тәләп қилишти.

Б д т ниң баш катипи бан кимун, президент обама, русийиниң президенти медвидев, германийиниң баш министири  меркел, һиндистанниң баш министири синги қатарлиқ рәһбәрләр сиолда дөләт башлиқлири учришиши өткүзгәндә ху җинтав билән учришип лю шавбони түрмидин қоюп беришкә һәйдәкчилик қилишни тәләп қилди.

Саһиблар хетидә: биз қәтий һалда сизгә илтимас қилдуқ. Лю шавбони түрмидин қоюп бериш тоғрисида ху җинтавға бесим ишлитишңларни үмид қилимиз. Лю шавбони түрмидин қоюп бериш, җуңголуқлар бир нәччә 10йилдин бери баштин көчүргән диққәт қилишқа тигишлик өзгиришни алаһидә муқимлаштуруш болуп қалиду, дейишти.

"Дуня гезити" ниң хәвиридә, лю шавбониң аяли лю шаниң әвәткән бир парчә хети америкида кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң қолиға йәткүзүлди.

Лю шаниң хетидә бейҗиң һөкүмитиниң лю шавбо билән лю шаниң ослоға берип мукапат елишиға йол қоймайдиғанлиқи тилға елинип, бундақ пурсәт йоқ дейәрлик дейилгән. Лю шавбо вә лю ша мукапат тарқитиш мурасимиға қатнишишини үмид қилған кишиләр таллап чиқилған.

Нобел тинчлиқ мукапати комитети бу тизимликтин хәвәрдар болғанлиқини испатлап, һәрбир мукапатқа еришкүчи өзиниң меһманлирини мурасимға тәклип қилишқа һоқуқлуқ дәп көрсәтти дегәнләр елан қилинди.

Осло, көз қариши һөкүмәтниң көз қариши билән охшаш болмиғанларниң учришиш өткүзүшигә тәйярлиқ қиливатиду. Мукапат, ушбу мукапатқа еришкүчи кишигә яки шу кишиниң җөрисигә берилиду, дәп көрсәтти.

Нобел тинчлиқ мукапати 1975 - йили адаләтниң қәһримани мәрһум сахаропқа берилгәндә, у мукапат қобул қилишқа баралмиған. Сабиқ президент вависа вә өктичи партийиниң рәиси бермилиқ аңсаң суки ханимму мукапат елишқа баралмиған. Лекин шу чағларда мукапатниң 15 нәпәр яки 16 нәпәр саһиблири оттуриға чиқип, аңсаң суки яки сахаропқа мәдәт бәрмигән. Бу қетим мукапат лю шавбоға берилгәндә ишлар бәк сирлиқ болуп кәттиму яки ишлар бәк мурәккәп болуп кәттиму?

Бир еғиз сөзләп қойғанлиқи, яки бир вараққа пикрини йезип қойғанлиқи үчүн қолға елип дело пәйда қилидиған вә "қанун" арқилиқ кесим елан қилидиған җуңго һөкүмитигә нисбәтән ейтқанда, лю шавбо делосини пәйда қилиш анчиким бир иш. Бирақ һәр қандақ шәйи өзигә мунасивәтлик иккинчи бир шәйиниң мәвҗут болуп турушини өзиниң мәвҗут болуп турушиға шәрт қилғанлиқтин, лю шавбо билән вен җябав охшашла вақитта оттуриға чиқти. Лю шавбо "08 низамнамиси" үчүн қолға елинди. Вен җябав 8 сорунда 8 қетим демократик ислаһат тоғрисида нотуқ сөзлиди. Лю шавбо билән вен җябавниң мунасивити - қариму - қаршилиқниң бирлики ичидики "у" билән "бу" ниң мунасивити нобел тинчлиқ мукапатини җуңгоға йүзләндүрди. Әмма, 21 күн болди вен җябав сияси ислаһат тоғрисида сөзләштин тохтап қалди. Зиддийәтниң характери өзгирип, нобел тинчлиқ мукапатиниң саһиби лю шавбониң мәсилиси хәлқара җәмийәткә йүзләнди.

Лю шавбони түрмидин қоюп берәй десиму оюн чиңға чиқип кәтти, лю шавбони түрмидин қоюп бәрмисиму оюн чиңға чиқип кәтти.

Өзүм тапқан балаға нәгә барай даваға, тарих вә һадисиләрниң тәрәққияти шәхсниң яки бир партийиниң ирадисиға беқинмайду дәп тәлим берәттиғу, хитай коммунистлири!