Bir hepte ichide yüz bergen siyasi hadisiler

Bir kün yaki ikki künning aldi - keynide béyjingda siyasi qanun uniwérstéti teripidin "shinjangdiki milletler munasiwiti ilmiy muhakime yighini" uyushturuldi. Arqidinla "teywen tinch okyan medeniyet fondi jem'iyiti " teripidin ikki dölet‏ - junggo, teywenining herbiy, diplomatiye, siyaset ishliri boyiche teybide "muhakime - tetqiqat yighini" uyushturuldi.

"Shinjangdiki milletler munasiwiti ilmiy muhakime yighini"da kishini heyran qalduridighan derijide intayin nazuk, heqiqiy we mahiyetlik, Uyghur mesilisige chétishliq, aptonom rayon memuriy birlikige munasiwetlik, keskin siyasiy ibariler otturigha chiqqanda, shundaq siyasiy ibarilerning otturigha chiqishini kütüp turghan, az - tola siyasi kallisi barliki adem chuchüsh hés qilmay turalmaydu. Yighinda junggo siyasi qanun uniwéristéti tarix tetqiqat ornining bashliqi go jiyu ependi échilish nutqi sözlep," xitay hökümitining bu 60 yildin biri yürgüzüwatqan milletler siyasiti heqqide mutexessislerning erkin pikir bayan qilishining tolimu zörürlükini " körsetti. Chingxu'a unwéristétining tarix penliri proféssori "hazir xitay yürgüzüwatqan milletler siyasiti we tüzüm emeliyette impératorluq tüzümi bolup, heqiqiy menidiki jumhuriyet tüzümi emes. Eger xitayda heqiqiy haldiki démokratik saylam arqiliq hakimiyet yürgüzüsh kérek deydikenmiz, u chaghda dalay lama, rabiye qadir qatarliqlarnimu xitaygha chaqirip kélip, ularningmu erkin halda saylamgha qatnishishigha, milletlerning öz teqdirini özliri belgilishige yol qoyush kérek " dep körsetti. Xitay penler akadémiyisining tetqiqatchisi lyu jimin ependi, "biz Uyghurlargha hem siyasi hem diniy jehettin bésim ishlitiwatimiz" dep, körsetti. Uyghur ziyaliyirining we Uyghur oqughuchilarning wekillirimu yighin'gha qatnashti. Ular, " Uyghurlar bu 60 yildin béri heqiqiy aptonomiye hoquqidin behrimen bolalmidi, buning konkrét ipadiliri, bu yillarda ichkiri ölkilerdin Uyghur aptonom rayonigha köplep xitay köchmenliri yötkep kélindi "dep körsetti.

Yighin'gha qatnashqan mutexessslerdin xunen uniwéristétining qanun fakultéti proféssori shu jimin ependi, xitay hökümitining "shinjang ezeldin junggoning ayrilmas zémini" deydighan qarashlirigha reddiye bérip, bu zémin'gha qaratqan tajawuzchiliq siyasitini yumurluq halda tenqid qildi. Béyjing siyasiy qanun uniwéristétida uyushturulghan "shinjangdiki milletler munasiwiti ilmiy muhakime yighini" heqiqeten ghelbilk échildi. Belki junggo quruqluqida Uyghurgha munasiwetlik ijabiy siyasiy jama'et pikri ... Teyyarlashning tünji qedimi bolup qaldi."

Adette bir neper mozdoz xitaymu bundaq sözlimigen bolatti, qanunshunaslar otturigha chiqip sözlep qaldighu? buningdin sel burun, xitay mustemlikichiliri "shinjanggha ewetken 400 kishilik tekshürüsh ömiki her qaysi saheler boyiche tekshurüsh éslip barghan" imish. Bir heptige yetmigen waqit ichide 400 neper kishi tekshürüp tetqiq qilip, shinjangda érishken netije zadi némidur? xitayning turaqliq ibariliridiki "at ustide gül körüsh" dégen shu emesmidu? diplomatlar we yuqiri qatlam kishilerdin teshkillen'gen 28 neper xitay wekiller ömiki qatnashqan, 85 neper teywenining yuqiri derijilik jama'et erbabliri qatnashqan, 11 - ayning 13 - künidin 14‏ - künigiche chaqirilghan "muhakime, tetqiqat yighini" teybide héchqandaq yighin xatirisi élan qilmayla axirlashti.

Sewebi némidu? dégüdek oxshash waqitta, Uyghuristan'gha ewetilgen tekshürüsh ömikimu tekshurüsh netijisini élan qilmayla, bu kishilerning bir qismi béyjinggha qaytip keldi. Bu siyasi hadisiler yüz bergen waqit prézidént obama junggoni ziyaret qilghan waqitqa toghra keldi. Tasadibimidu yaki tertip boyiche orunlashturulghan ishmidu? mesilen, béyjingda, siyasi qanun uniwéristéti uyushturghan "shinjangdiki milletler munasiwiti ilmiy muhakime yighini", teybide orunlashturulghan xitay - teywen munasiwetlirige baghliq "muhakime - tetqiqat yighini" tasadipiyliq ichide parallil bulup qalghan ishmidu we yaki néme?!