Xitayda qanun we jem'iyet

Lékin, xitay tüzgen qanun  peqet xitay hökümranlirining iradisige wekillik qilidu, dése buni toghra déyishke bolidu.

Qanun tüzülüp ijra qilinmisa,  hemme adem qanun aldida barawer bolmisa, jem'iyette qanunning étibari bolmaydu. Ademler peqet öz-ara munasiwetlerge tayinipla yashaydu. Qanun tüzülüp, xelqning  maqulluqidin ötküzülmey, yene öz béshimchiliq qilip  qanun ijra qilinmighan elde, hoquq bazargha kiridu. Jem'iyetning tertipliri, hetta jem'iyetning exlaqi buzulup kétidu. Ademler özining menpe'etlirige ige bolalmaydu. Bundaq ehwalda jem'iyette emgek ékspilatatsiye qilishning birdin-bir wasitisige belki mejburlash wasitisige aylinip qalidu.

Mesilen, mustemlike Uyghuristanda  déhqanlar bügün chilan köchiti qoyushqa mejburlansa, etisi örük köchiti qoyushqa zorlinidu.

Ichkiri xitaydin söz achsaq, déhqan ishchilar sheherlerge kirip ishleydu. Tirikchilikini qamdaydu. Biraq déhqan ishchilar  ish heqqini waqtida alalmaydu. Bundaq mesililer ademning qedir-qimmet mesilisi bolup qélishtin halqip, üch waq tamaqning we hayat yashashning  mesilisige aylinip qalidu.

Mesilen, gu'angdung chawjuda  ish heqqini telep qilghanliqi  üchünla sichüenlik bir ishchining péyi késip tashlandi, gu'angdungda ishlewatqan sichüenlik ishchilar  qozghilip namayish qilip özining maddiy menpe'itini qoghdimaqchi bolghanda, saqchilar bilen toqunush yüz berdi. Jéjyangda namayish we partlitish yüz berdi. Tyenjin sheherlik hökümet ichide partlash weqesi yüz bérip  xitay hökümitini alaqzade qiliwetti. Nöwette xitay jem'iyitidiki ademlerning  ghezep-nepriti  chékige yetti. Bu qandaqtur qedir-qimmet yaki kishilik hoquq mesilisi emes, belki uch waq tamaq yene belki hayatliq mesilisidur. Namayish we partlitishlarning tigh uchi hökümetke qaritildi we biwasite da'irilerning siyasitige qaritildi. Yuqiriqi ehwallar xitay jem'iyitige  siyasiy inqilabning yitip kéliwatqanliqini körsitip berdi. Xitay tor betliri bu weqelerni  özini we özining  menpe'itini qoghdash éngining ösüp yétilishi dep teswirlidi.

Namayish we partlitishlar hökümettin  öch élish xaraktéride yüz berdi. Bir jem'iyette naheqchilik köpeygenséri, qanun bundaq naheqchilikke pisent qilmighanséri, puqralarning hökümetke qarshi öch élish herikiti yüz béridu. Chünki adem hamini ölidu. Ademler xorluq ichide ölgendin  köre, öch élip ölüshni rawa köridu.  Özining teleplirini hel qilishning qanunluq yolini tapalmighan adem  öch  élishning yolini talliwalidu.

Duwiy tor biti 6-ayning 13 küni élan qilghan maqaliside “Qiyma-chiyma qilinishtin qorqmighan adem xanni attin chüshüreleydu” deydighan tepekkur  we shundaq roh boyiche, puqralarning jem'iyettin narazi bolushi, hökümetke ishenmeslikning  chongqurlishi  jughlinip krizisqa aylinishi,  xitay kommunistliri hoquqining qanunluq bolush-bolmasliqi qatarliq ziddiyetlerdin  peyda bolghan naraziliqlar we hökümetning bu naraziliqni  esker, saqchi chiqirip basturushi qachan'ghiche dawamlishar, dep körsetti.