Rusiye asiyada aktip pa'aliyet dewrige öttimu ?

Az ötmeyla junggoning bash ministiri  wén jyabaw  pétir borg shehiride peyda boldi. Arqidinla " shangxey 5 dölet guruhi"ning nöwettiki yighini échilghanda, wiladimir potin bilen  wén jyabaw tajikistanning düshenbe shehiride peyda boldi. Ikki dölet rusiye-junggo 12 tür boyiche kélishim imzalidi. Téxi yéqindila "sumurgh "téléwiziyisi "rusiye fédératsiyisi bilen junggo "3xil küchlerge qarshi shertname "imzalidi dep xewer qildi. Lékin, metbu'atqa chiqmidi.

Körünüp turuptiki , "3xil küchler" xitay teyyarlighan bu siyasiy ibarining  rusiye bilen xitayning otturisida tüzülgen shertnamide peyda bolushi Uyghurlargha  yene bir qétimliq shumluqtin dérek béremdu?

11-Ayning 1-küni prézidént médwidéf,  yaponiyige tewe lékin  rusiye bésiwalghan 4 aralning ichidiki  konashiri arilida peyda bolghanda, xitay yazghuchiliri derhal qelem tewritip, yaponiye sénkako arili toghrisida junggoni aware qilip turghanda, wiladimir putinning  yaponiyining shimalidiki konashiri arilida peyda bolghanliqi, rusiye fédératsiyisi hökümitining junggoni qollighanliqi dep maxtinishti.

Eger, médwidéfning  qeyerge barghanliqi  junggoni qollighanliqi bolup hésablinidighanla bolsa, 10-ayning axirida  médwidéf awwal sherqiy shimaldiki lüyshun'ge chüshüp andin béyjinggha ziyaretke barghan idi. Bu heriketmu junggoluqni qollighanliq hésablinamti yaki... Rusiyining  qaysi bir chaghda pütkül manjuriyini mustemlike qilghanliqini belki hazirmu junggo terepke zémin telipi qoyushtin waz kechmeydighanliqini junggo terepning  semige sélip qoyghanliq hésablinamdu? méning démekchi bolghinim shuki,  1900-yili char rusiye pütkül manjuriyini bésiwélip mustemlikisige aylandurghan mezgilde lüyshun portimu shuning ichide idi démekchimen.

Tarixni qiyas qilishqa bolmaydu, emma  tarixni  shertlik qoshumche "eger" bilen oqushqa bolidu. Char rusiye manjuriyige érishish üchünla 19 -esirning kéyinki yérimidin bashlap Uyghur dölitini manju hökümranlirigha sétip bergen dések, en'gliye xongkonggha érishish üchünla, xitayning déngiz boylirida soda portigha érishish üchünla  yaqupbeg hakimiyitini  qollashni tashliwétip , manju-xitay xanidanliqining Uyghuristan'gha tajawuz qilishigha yol qoyghan dések, undaqta ikkinchi dunya urushi mezgilide manjuriyini azad qilghan rus armiyisi  yene némishqa manjuriyini tashlap chiqip kétishke mejbur boldi...? bügün  prézidént  médwidéf yene némishqa lüyshun portida peyda boldi, xitaylar némishqa bundaq ziyaret qilishqa yol qoydi?
11-Ayning 27- küni yeni prézidént médwidéf yaponiyining shimalidiki konashiri arilini ziyaret qilip bir ay toshqanda, "boshün " tor biti mundaq xewer tarqatti:"rusiye metbu'atliri 26-küni rusiye dumasi töwen palatasi bayanat élan qilip , ikkinchi dunya urushida sowét ittipaqining rehbiri stalinning özi buyruq chüshürüp, 20minggha yéqin polshaliqni olturup  katin ormanliqi paji'esini peyda qilghan" liqini étirap qildi.

"Boshün "tor biti bu heriketke qarita baha yézip:" bu xewer qarimaqqa adettikidek körünidu, lékin bu xewerning ehmiyiti hergiz adettikidek emes! bu xewer rus millitining tarixni étirap qilishta( belki rus milliti özi peyda qilghan paji'elik tarixni étirap qilishta...) Qeyser, batur millet ikenlikini körsitip bergendin bashqa, oxshashla rus millitining  meripetlik dunyaning toghra yoligha chiqip ilgirilewatqanliqini hemde  insanlar dunyasida bu milletning  yene bash kötürüshige  az waqit qalghanliqidin bésharet berdi  " dep körsetti.

Rast shundaqmu ? rast shundaq. Bu "qeyser "millet ruslar özining tashqi siyasitige munasiwetlik, bizge tonushluq  1939-yili tüzülgen "rus- gérman shertnamisi"ni  1989-yili 5-ayda  stalinning shexsi ishi dep bikar qilip, baltiq boyidiki üch döletning musteqilliq jakarlishigha yol tüzlep bergendin kéyin,  emdi bügün, 2010-yili11-ayning 26- küni  "katin ormanliqi paji'esi"nimu  stalinning qilghan ishi dep étirap qildi.

1937-Yili rus-xitay otturisida tüzülgen " junggo -sowét shertnamisi" , 1945-yili 2-ayda moskwada tüzülgen" junggo -sowét shertnamisi", 1947-yili 5-ayning 20- küni  rus-xitay otturisida  xarbinda tüzülgen "xarbin shertnamisi", 1948-yili moskwada tüzülgen "moskwa kélishimi" , 1950-yili 2-ayda  moskwada tüzülgen "junggo-sowét shertnamisi" 2003-yili jyang zémin moskwagha bérip tüzüp kelgen "junggo-sowét shertnamisi" , yéqinda  rusiye-xitay otturisida tüzülgen "3xil küchlerge  zerbe bérish kélishimi" hemme, hemmisi Uyghur dölitini xitaygha sétip bérish we sétip élishqa munasiwetlik  rusiye-xitay otturisida tüzülgen kélishim we shertnamiler idi.

"Qeyser millet rus milliti"  we dumaning töwen palatasi bu shertnamilerni we kélishimlerni qachan bikar qilidu?

"Qeyser millet" rus milliti maw zédung bilen birliship , 1949-yili  8-ayning 27- küni Uyghur dölitining dahiyliri  exmetjan qasimi qatarliq rehberlerni  ayropilan weqesige bahanilap mexpiy öltürgen stalinning jinayetlirini qachan pash qilidu?

Undaqta, rusiye fédératsiyisi döliti bashliqlirining yéqindin bériqi diplomatik pa'aliyetliri aktip pa'aliyet  hésablinip, rusiye fédératsiyisi asiyadimu  aktip pa'aliyet qilidighan bir dewrge kirip qaldimu?