Вашингтондики сөһбәт ахирлашти, ху җинтав уйғурларни бастурушни башливәтти

Хитайниң" бастуруш һәрикити", "зәрбә бериш һәрикити" дәйдиған сиясий зораванлиқни бәлгә қилған һәрикәтлири, хитайниң сиясий нәзәрийилиригә маслаштуруп басқучлуқ, үзлүксиз елип берилатти. Бу қетим уйғурларни бастуруш һәрикитини йолға қоймақчи болғанлиқидин шәхсән мән туюқсизлиқ һес қилдим.

Бу қетим уйғур аптоном районлуқ интизам тәкшүрүш комитетиниң рәиси фу чияң сөз қилип:" һәр дәриҗилик сияси-қанун тармақлириниң бөлгүнчилик, бузғунчилиқ, террорлуқ һәрикәтлиригә қәтий зәрбә беришни тәкитлигән." Бастуруш тоғрисида доклат бериш бу кишиниң наму-әмалиға мас кәлмәйду. Бастуруш тоғрисида вәз ейтиш сақчи органлириниң иши идики, һәргиз интизам тәкшүрүш хизмитиниң даирисидики иш емә с иди. Хитай немә сиясий оюн ойнимақчи болди?

Америка, хитай рәһбәрлири вашингтонда түнүгүн учришип, дөләт мәҗлисиниң әзалири, кишилик һоқуқ мәсилилири бойичә ху җинтав өткүзүватқан хаталиқларни көрситип берип түзитишни тәләп қилған мушундақ дәқиқиләрдә, мәмликитигә қайтип берипла, йәрлик һөкүмәт рәһбәрлирини оттуриға чиқирип, ху җинтавниң уйғурларни бастуруш тоғрисида давраң салғанлиқини қандақ чүшәндүрүш керәк вә қандақ чүшиниш керәк әмди.

Ху җинтав әпәнди, вашингтонда өткүзүлгән икки дөләт рәһбәрлириниң юқири дәриҗилик учришишиға һөрмәт қилиши керәк идиғу? хитай мәтбуатлири, тор бәтлири, телевизийә-икранлири "хитай, америка мунасивити нормаллашти "дәп давраң қилғандәк, буниң ичидә кишилик һоқуқни тәкитләйдиған америка дөлити билән хитаи һөкүмитиниң мунасивити нормаллашқан болса, аридин икки күн өтә ‏- өтмәйла, хитай көчмәнлири һакимийитиниң әмәлдарлири оттуриға чиқип,"бөлгүнчиләр"ни бастуруш тоғрисида ғалҗирлиқ билән нутуқ сөзләйдиған болса, бу һал немини чүшәндүрүп бериду?

Хитай мустәмликичилири һазир үрүмчидә вә башқа шәһәрләрдә "көчмә нопусни башқуруш "сияситини оттуриға чиқирип, көчмән хитайларға қаратқан сиясәтни " ечиветилгән җәмийәттә аһалиләрниң сода алақә билән берип ‏- келип туруши" дәп чүшәндүрүп, өзиниң вәтинидә шәһәр атлап тирикчиликниң койида йүргән уйғурларға қаратқан сиясәттә, йиғивелиш лагирлириға қамап қоюп, олтурақлашқан өйлирини чеқип түзләп, ирқи чәткә қеқиш, ирқи айримичилиқ, туралғу өй мәсилисидә кәмситиш, қатнаш васитилиридин пайдилиниш җәһәттә кәмситиш, дохтурға көрүнүш җәһәттә кәмситиш, маарип ‏- тәрбийилиниш җәһәттә кәмситиш, елим - беримдә баһада кәмситиш, ирқи аһалиләр райони бәрпа қилип кәмситиш, "5 мочәнлик партийә"ниң күчи арқилиқ мәтбуат, тор бити сәһипилиридә уйғурларниң әркин пикир баян қилиш һоқуқини кәмситиш қатарлиқ кона мустәмликичиләрниң милләтчилик, йеңи мустәмликичиләрниң ирқи айримичилиқ тәҗрибилирини өз ‏- ара бирләштүрүп, уйғурларға тәкрар зораванлиқ қилишни чекидин ашурүвәтти.

Хитай һөкүмитиниң америка, хитай дөләт башлиқлири сөһбити әмдила аяқлишиға, тибәттә яки мәмликитиниң башқа җайлирида бастурушқа сәпәрвәрлик қилмай, пәқәт уйғур бөлгүнчиләрни бастуруш сияситини йолға қоюши кишиләрни чоңқур ойға салмамду?