Xitayning iqtisadi tereqqiyati awarichilikke yoluqtimu?

Xitayda iqtisadi tereqqiyat axirqi chekke yitip keldimu, néme? hökümetning meblegh sélish türlirini talliyalaydighan iqtidari qalmidi.
Obzorchimiz sidiq haji rozi
2011.09.05

Desmaye bilen baha burmilinip hedidin ziyade meblegh sélishni keltürüp chiqirip hökümet hel qilishqa izdenmestin mesililerni bir terepke qayrip qoyidighan boldi. Her terepke qerzge boghulup qerz jughlinishqa bashlidi.

Xitayning iqtisadi meblegh sélishqila, éksport qilishqila tayinip tereqqiy qilip kelgen. Hökümet meblegh sélishni qanun bilen bashqurghanda puqralarning amanet puli bankigha jughlinip hökümet meblegh sélish üchün paydilan'ghan. Shuningdin kéyin meblegh sélish kéngiyip ketti. Biraq 30yil ötüp ketti, “Shinjang” gha tömür yol tartqandin bashqa asasi qurulushqa, mektep, doxturxana dégendek qurulushqa asasi jehettin meblegh sélinmidi.

Emdilikte asasi qurulushqa qalaymiqan meblegh sélinip mesilen, “Shinjang”da bingtu'en polkliri sheherlishishke qarap yüzlense, xitayning chong-kichik sheherliride ayrodrom yasash qizghinliqi kötürülüp memliket boyiche 45 tin éship ketti. Bu sheherler eger tiz sür'etlik poyiz yoligha tutushup kétidighan bolsa, kéyin ayropilan'gha olturidighan adem chiqmay qélishi mumkin.

Xitayda hökümet qerzini uyaqqa-buyaqqa ittirishi mumkin. Lékin qerz ghayib bolup ketmeydu. Meyli ichki qerz yaki tashqi qerz bolsun, hamini qayturushqa toghra kélidu. Xitayda amanet qoyidighan pulgha béridighan ösümdin, qerz béridighan pulning ösümi éship ketkenliktin xususiylarning 10yil ichide pul serp qilishi 46% tin 34% ke chüshüp qaldi. Séléshturmining shu derijide töwen bolushi xitayda hökümet bilen puqralarning munasiwitini jiddiyleshtürüp qoyushi mumkin. Hökümet bilen puqralar otturisida pul-mu'amile boyiche yuqiriqidek munasiwet dawamlishiwéridighan bolsa axiri chong chataq chiqishi mumkin.

Dunya géziti 9-ayning 1‏-küni “Win jiyabaw: junggoda iqtisadi awarichilik köp” dédi mawzuluq maqale élan qilip, 4xil amil yeni 1‏-bezi döletler iqtisadining tereqqiy qilalmasliqi, 2‏-yer shari miqyasida pul paxallishish, 3‏-tereqqiy qilghan döletlerde ishsizliq. 4-Hökümet qerz puli xetirining dawamliq jughlinishi qatarliq amillar junggoning iqtisadigha tesir körsitishi mumkin. Win jiyabawning sözige baha bergen sabiq soda ministiri win jyen'go, bu gep, junggo emdi yawropa ittipaqini qerz krizisidin qutulduridighan nijat yultuzi bolalmaydu, dep bésharet bergenlik dédi dep körsetti.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.