Хитайлар марксизмға әмәл қилдиму яки қуйруқни есип қоюп өпкә саттиму?

Мақалидә “марксизм обйектип әмәлийәт җәрянида шәкилләнгән, тоғрилиқи испатланған, йәнә обйектип әмәлийәткә йетәкчилик қилидиған” вәһаказа деди “шинҗаң гезити.”

Алдамчилиқ қилиш үчүн ялғанчилиқ қилишқа тоғра кәлсә керәк. Адәмләрниң роһи һаләтлиридиму растқа ишәнмәй ялғанға ишинидиған бир хил адәт болиду. Мәсилән, бөрә кәлди, дегәндәк. Маркисиму әйни чағда “мән әпу қилидиған кишиләр, оңайла ишинип кетидиған кишиләрдур” дәп көрсәткән.

Марксизмниң тоғрилиқини маркисиниң өзидин башқа йәнә ким испатлиған, ли даҗавму яки сталинму? хитайниң өлкилиридә марксизм шундақ давамлиқ сөзлинип турамду-йоқ. Бирақ, “шинҗаң гезити” давамлиқ сөзләп туриду. Немишқа шундақ қилиду, пәқәт уйғур хәлқини алдаш үчүнла шундақ қилиду. Хитай өлкилиридә марксизм билән буддизмниң һечқандақ пәрқи йоқ. Әмма, мустәмликә уйғуристанда марксизмни давамлиқ тәкрарлаш арқилиқ хәлқниң диний етиқадиға қарши туруш, аптоном районлуқ һөкүмәтниң вәзиписи болуп қалди.

Хитайда ислаһат вә ечиветишниң дәсләпки йиллирида, үрүмчидә һәтта һөкүмәт әрбаблириму сотсиялизм пәқәт “шинҗаң” дила қалди дейишәтти.Ичкиридә хитай деһқанлириниң етиз-ериқларни өзгәртип белиқ бақидиған көлчәкләргә айландурушиға рухсәт қилип, мустәмликә уйғуристанда уйғур деһқанлирини пиланлиқ иқтисад игилики билән шуғуллинишқа зорлайтти. Йәни бир мо йәргә қонақ терийсән, бир мо йәргә кевәз терийсән дәп зорлайтти. Демәк, ичкири хитайда капитализм бихланди, “шинҗаң” да сотсиялизм вә марксизм иди.

Марксизм обйектип әмәлийәткә қандақ йетәкчилик қилиду? бу изм хитай коммунистлири әмәл қилидиған изм дегәнликму, хитайлар таҗавуз қилип киргәндин башлап, мустәмликә уйғуристанда марксизмға әмәл қилдиму яки қуйруқни есип қоюп өпкә саттиму?

Аптор: “ишләпчиқириш күчлири билән ишләпчиқириш мунасивәтлири, иқтисади базис билән үстқурулминиң мунасивити тоғрисидики қаидиләр...” дәйду. Хитай коммунистлири марксизмлиқ 8 җүп пәлсәпиви категорийиниң ичидә, һадисә билән маһийәт мунасивәтлиридә маһийәтни тәкитлиди; шәкил билән мәзмун мунасивәтлиридә мәзмунни тәкитлиди; сәвәб билән нәтиҗә мунасивәтлиридә нәтиҗини тәкитлиди; имканийәт вә реаллиқ мунасивәтлиридә реаллиқни тәкитлиди вәһаказа!

Лекин, хитай мустәмликичилири җүп категорийиләрниң ичидә, базис билән үстқурулминиң мунасивәтлиридә, үстқурулмини тәкитлиди. Иқтисади базисни аддий чүшәндүрсәк, җәмийәтниң маддий қурулмиси вә маддий мунасивәтлири дегәнликтур. Үстқурулмини аддий чүшәндүрсәк, сиясәт, қанун, дин, пәлсәпә, әдәбият-сәнәт дегәнликтур. Хитай буниң ичидә пәқәт сиясәтнила тәкитлиди. Ишләпчиқириш күчлири билән ишләпчиқириш мунасивәтлириниң пәлсәпиви мунасивитидә, ишләпчиқириш мунасивәтлирини тәкитлидики, һәргиз ишләпчиқириш күчлирини тәкитлимиди.

Ишләпчиқириш мунасивәтлириниң тәбирини аддий чүшәндүрсәк, һакимийәт, һоқуқ, армийә, сақчи, изм, марксизм, партийә вә буларниң роли дегәнлик болуп, хитай коммунистлири шунила тәкитлиди. Ишләпчиқириш күчлирини һәргиз тәкитлимиди. Ишләпчиқириш күчлириниң тәбирини аддий чүшәндүрсәк, бу күч авам хәлқтур яки бир дөләтниң пуқралиридур. Хитай коммунистлириниң ишләпчиқириш күчлирини тәкитлимәй, ишләпчиқириш мунасивәтлирини тәкитлигәнлики марксизмға хиянәт қилғанлиқ әмәсму, марксизм билән қаршилашқанлиқ әмәсму, һәтта марксизмлиқ пәлсәпә категорийилириниң ичидин “инкарни инкар қилиш” категорийисини чиқиривәткәнлик, бу марксизмға номуссизларчә хиянәт қилғанлиқ әмәсму? әмди бүгүн йәнә келип немишқа марксизм тоғрисида сөзләп қалди “шинҗаң гезити?” қайси йүзүңлар билән марксизмни тилға алисиләр, һәй әпәндиләр. Әслидә маркс бу пәлсәпиви категорийиләрниң қайсисини муһим яки қайсисини әһмийәтсиз демигән идиғу.

Марксизм бир пәнму һесабланмайду, марксизм бир измму болалмайду, марксизм пәқәт 19-әсирдә явропада оттуриға чиққан нәзәрийиви пикирләрниң бир пәллисидур. Маркс җәмийәтшунас адәм,у “коммунистлар хитабнамиси” ни елан қилғану, лекин коммунистик партийә қуралмиған бир адәм.

Бүгүн хитай мустәмликичилири марксизмни изм дәп улуғлиса мәйлитиғу бирақ, марксизмни кишиләргә попоза қилидиған қоралға вә кишиләрни алдайдиған қоралға айландурувалғанда, демәк, хитай мустәмликичилири марксизмни пүчәкләштүрди.