Хитай “шинҗаң” ни сақчилар өлкисигә айландуруп қойдиму?

Нәтиҗидә хитай һөкүмити җәнубий деңизда зор дәриҗидә йол қоюшқа мәҗбур болди. Шуңа нөвәттә җәнубий деңиздики җиддийлик бир аз пәскойиға чүшүп қалди. Буниң тамам әксичә, хитайниң мустәмликиси уйғуристанға әскәр йөткиши, сақчи қошунлирини йөткиши, мәсилән, бу йил 7‏-айниң 1‏-күни ақсуда мустәқиллиқ тәләп қилған тәшвиқ-вәрәқиләр пәйда болғандин кейин, 8‏-айниң 5‏-күни хитай һөкүмити “йилпиз” алаһидә сақчи қисимлирини куча наһийә вә ақсу вилайитигә йөткәп кәлди. Бирла үрүмчи шәһиригә, йеқинда йәнә 3 миңдин артуқ сақчи қошунлирини орунлаштурди, 2009 йили5‏-июл қирғинчилиқини йолға қоюп хитай мәмликити тәвәсидин 31 өлкә, шәһәрдин әскири қисим вә сақчи қисимлирини йөткәп кәлгән. Уйғуристан билән пакистан чеграсиға йеқинда, д ф 11а бәлгилик бомбиларни орунлаштурди.14-Ноябирдин, 27‏-ноябирғичә, уйғуристанға йеқин пакистан чеграси ичидә “шәрқи түркистан күчлири” гә қарши һәрбий маневир өткүзди.

Юқириқи аламәтләр хитай мустәмликичилириниң “шинҗаң”-бу өлкини хитайниң сақчи өлкисигә айландуруп қойғанлиқидин дерәк бәрди. Хитай билән һиндистан сөһбитидә, хитай тәрәпниң кәшмир мәсилисини көтүрүп чиқиши қизиқарлиқ бир иш болуп, қаидә бойичә һиндистан билән хитайниң чегра мунасивәтлири җиддийлишиши керәк иди.

Тамамән буниң әксичә, хитай билән пакистан бирлишип, уйғурға қарши маневир елип бериватқан бир чағда, натониң учқучисиз айропилани пакистан чегра қисимлирини бомбардиман қилди. Нато мушу пәйттә бәк яхши иш қилди. Натониң террорчиларға қарши бу һәрбий һәрикитини сиясий мусапир уйғурлар қоллаймиз дейишти. Чүнки, бу йәрдә бирлишип һәрбий маневир қиливатқан террорчилар, пакистанниң дөләт террорчилиқини вә хитайниң дөләт террорчилиқини йолға қойғучи һәрбий қисимлар иди.

 Шуниңдин кейинла пакистан пуқралири америкиға қарши намайиш өткүзди. Мәсилән, җәнубий уйғуристан уйғурлириму хитайға қарши, пакистанға қарши намайиш қилиши зөрүр иди. Бирақ, хитай һөкүмити бундақ намайиш қилишқа йол қоймайтти. Һазир хитай мустәмликә уйғуристанға еғир қоралларни йөткиди. Немә иш қилмақчи, һиндистанға уруш ачмақчиму яки уйғурларни қирғин қилишқа тәйяр турмақчиму? хитай уйғуристанға сақчи қисимлирини, һәрбий қисимлирини йөткигәндә “муқимлиқни сақлаш” үчүн дәп ат қоювалди.

“муқимлиқни сақлаш” хитайниң ички сиясити билән ташқи сияситиниң бирдәкликини сақлашни мәқсәт қиламду яки хитайниң ички җәһәттики зораванлиқи йәнә шу хитайниң ташқи җәһәттики зораванлиқини кәлтүрүп чиқирамду? бу вәзийәт бүгүн һәм хитайға бағлиқ, һәм хитайниң әтрапидики дөләтләрниң бихәтәрликигә бағлиқ дуняниң вәзийити болуп қалди.