Хитай урушқа тәйярлиқ қиливатамду?

Хитайниң шәнши өлкисидә тизимлатқан, һәрбий шлар тоғрисида мақалиләр елан қилидиған, хитайдики бәш чоң тор бетиниң бири һесабланған, "мер мунбири" дә елан қилинған "хитай истратегийидә еғиз хаталашти, өзгәртмисә болмайду" мавзулуқ мақалә 2011-йили 1-айниң 1- күни хитайға майил тор бити вәнвий тор бетигә чапланди.
Обзорчимиз сидиқ һаҗи рози
2011.01.04

Ма қалә мундақ башланди:" нөвәттә, дуня һәргиз тинч болмиди...Америка, асияға қайтип келишкә бәл бағлиғандин кейин, пүткүл асия әсла тинч болуп бақмиди... Бирақ, хитай инкас қайтурмиғанлиқтин толиму әпсусландуқ...Америкиниң қәдәмму-қәдәм қистап келишигә дуч кәлгәндә хитай, сол тәрәптә мудапиә қилип, оң тәрәпкә қарап алақзадә болуп кәтти... Чүнки, хитай нөвәттә ички апәт, ташқи балаға дуч кәлди, десәк ашурувәткән болмаймиз."

"...Японийиниң җуғрапийилик муһити бу дөләтниң хитайға кеңәймичилик қилишини бәлгилигән...Хитай системилиқ истратегийилик сиясәт бәлгилимәйдиған болса, хитай японийиниң башқуруши астиға чүшүп қалиду" дейилди мақалидә.

"...Юқири қатламдикиләрниң бу мәсилигә қандақ қарайдиғанлиқини чүшәнмәймиз, бирақ, авиаматкиниң сериқ деңизға йитип келиши тәһдитла әмәс, бу бәлки уруш елан қилғанлиқтур. Җәнубий деңизни игилигәндила, японийиниң һаят-маматлиқ тәқдирини игилигән болимиз, америкиниң қан томурини боғувалған болимиз " дейилди мақалидә.

"Дөләт ичигә қаратқан сияситимиз...Хитай әскири қисимлирини хиллаштуруш йолида меңиши керәк...Охшашла һәрбий орунлаштурушни өзгәртип, 5-хил армийә хиллири- учур- алақә қисимлирини тәшкилләш...Хитай қуруқлуқ армийисиниң еғирлиқ нуқтисини шинҗаңға йөткиши, тибәт вә шәрқий шималға йөткиши керәк...Шинҗаң вә тибәттә миллий бөлгүнчиләр вә террорчилар ғалҗирлашти, миллий бөлгүнчиләр дөләтниң дүшмини. Қайси болушидин қәтийнәзәр һәммисини йоқитишимиз, һәрбий күчни ишқа селип йоқитишимиз керәк" дейилди мақалидә.

Мақалиниң ахирида мундақ көрситилди:"америка билән японийә оттурисидики зиддийәтләр күнсайин кәскинләшти( ундақ әмәсту америка- японийә техиму иттипақлашқанду), америка, явропа бир-биридин йирақлишиватиду.( Техи түнүгүнла америка билән явропа бирлишип кәтти дегәнтиңларғу, хитай язғучилар қорқуп кетип җөйлүш кесилигә муптила болғанму немә?)

Мақалиниң ахирида йәнә : "хитай, америкиға йүзләнгәндә, бәзи йол қоюшлардин хали болалмайду. (Һә, мана бу гәп тоғра гәп болмамду). Бирақ, йол қоюш дөләт босуғисиға келип, америкиниң зорлуқ- зомбулуқ қилишиға йол қоюштин дерәк бәрмәйду!

Йол қоюш америкиниң һә дегәндә, хитайниң ички сияситигә арилишип уни- буни дейишигә йол қоюштин дерәк бәрмәйду!

Йол қоюш америкиниң хитайни парчилайдиған миллий бөлгүнчиләрни қоллишиғиму йол қоюштин дерәк бәрмәйду! дейилди.

Бу мақалиниң келиш мәнийгә сәл қарашқа болмайду. Мақалә алақидар тәрәпләргә мунасивәтлик арқа көрүнүшкә игә. Кона йилниң ахирқи 15 күнидә хитай мустәмликичилириниң, мустәмликә уйғуристанда қандақ сиясәтләрни йолға қойғанлиқиға учурлар арқилиқ шаһит болдуқ.

Йеқинда қәшқәр- хотән төмүр йоли пүтүп қатнаш башланди. Үрүмчи-ғулҗа төмүр йолида аллиқачан қатнаш башланғаниди. Техи йеқинғичә
Үрүмчидин қәшқәргичә, үрүмчидин ғулҗа шәһиригичә катаң-катаң таш йолларға һечким күрәк селип бақмиған, толуқ селип бақмиғаниди. Киримил мперийиси йимирилгәндин кейинки қисқиғинә 20йил ичидә, хитай мустәмликичилири, мустәмликә уйғуристанни төмүр йоллаштуруп болди. Бу төмүр йоллар үч хил рол ойниди. Уйғурларни ичкири хитайға тошуп кетиш, хитай көчмәнлирини уйғуристанға йөткәп келиш, ичкири хитайдин мустәмликә уйғуристанға һәрбий, сақчи қошунлирини тошуп келиш, бу дегәнлик урушқа тәйярлиқ қилиштин дерәк берәмду? 2009-йили "5-июл қирғинчилиқи"ни йолға қоюш, мустәмликә уйғуристанға әскәр йөткәшни маневир қилғанлиқтин дерәк берәмду?

Униң үстигә, хитай мустәмликичилири уйғуристанда йезилардин кәнтләргичә йолларни асфалитлаштуруп, сақчи қисимлири, һәрбий қисимлар аптомобиллирини һәйдәп кирәләйдиған дәриҗигә йәткүзди. Шуңа мақалиниң аптори" миллий бөлгүнчиләрни һәрбий күч ишлитип йоқитишимиз керәк "дейәлидиму?

Хитай урушқа, болупму мустәмликә уйғуристанда урушқа тәйярлиқ қиливатамду, ким билән урушиду, уйғурларму тәйярлиқ қилип қоюши керәкму? мустәмликә уйғуристанда әһвал шу дәриҗигә йәткән болса, уйғурниң сиясий мусапирлири америка дөләт мудапиә тармақлириниң, хитай мустәмликичилириниң уйғуристанда һәрбий орунлаштурушиға йеқиндин диққәт қилишини төт көзи билән күтмәктә!

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.