Xitay urushqa teyyarliq qiliwatamdu?

Ma qale mundaq bashlandi:" nöwette, dunya hergiz tinch bolmidi...Amérika, asiyagha qaytip kélishke bel baghlighandin kéyin, pütkül asiya esla tinch bolup baqmidi... Biraq, xitay inkas qayturmighanliqtin tolimu epsuslanduq...Amérikining qedemmu-qedem qistap kélishige duch kelgende xitay, sol terepte mudapi'e qilip, ong terepke qarap alaqzade bolup ketti... Chünki, xitay nöwette ichki apet, tashqi balagha duch keldi, dések ashuruwetken bolmaymiz."

"...Yaponiyining jughrapiyilik muhiti bu döletning xitaygha kéngeymichilik qilishini belgiligen...Xitay sistémiliq istratégiyilik siyaset belgilimeydighan bolsa, xitay yaponiyining bashqurushi astigha chüshüp qalidu" déyildi maqalide.

"...Yuqiri qatlamdikilerning bu mesilige qandaq qaraydighanliqini chüshenmeymiz, biraq, awi'amatkining sériq déngizgha yitip kélishi tehditla emes, bu belki urush élan qilghanliqtur. Jenubiy déngizni igiligendila, yaponiyining hayat-mamatliq teqdirini igiligen bolimiz, amérikining qan tomurini boghuwalghan bolimiz " déyildi maqalide.

"Dölet ichige qaratqan siyasitimiz...Xitay eskiri qisimlirini xillashturush yolida méngishi kérek...Oxshashla herbiy orunlashturushni özgertip, 5-xil armiye xilliri- uchur- alaqe qisimlirini teshkillesh...Xitay quruqluq armiyisining éghirliq nuqtisini shinjanggha yötkishi, tibet we sherqiy shimalgha yötkishi kérek...Shinjang we tibette milliy bölgünchiler we térrorchilar ghaljirlashti, milliy bölgünchiler döletning düshmini. Qaysi bolushidin qet'iynezer hemmisini yoqitishimiz, herbiy küchni ishqa sélip yoqitishimiz kérek" déyildi maqalide.

Maqalining axirida mundaq körsitildi:"amérika bilen yaponiye otturisidiki ziddiyetler künsayin keskinleshti( undaq emestu amérika- yaponiye téximu ittipaqlashqandu), amérika, yawropa bir-biridin yiraqlishiwatidu.( Téxi tünügünla amérika bilen yawropa birliship ketti dégentinglarghu, xitay yazghuchilar qorqup kétip jöylüsh késilige muptila bolghanmu néme?)

Maqalining axirida yene : "xitay, amérikigha yüzlen'gende, bezi yol qoyushlardin xali bolalmaydu. (He, mana bu gep toghra gep bolmamdu). Biraq, yol qoyush dölet bosughisigha kélip, amérikining zorluq- zombuluq qilishigha yol qoyushtin dérek bermeydu!

Yol qoyush amérikining he dégende, xitayning ichki siyasitige ariliship uni- buni déyishige yol qoyushtin dérek bermeydu!

Yol qoyush amérikining xitayni parchilaydighan milliy bölgünchilerni qollishighimu yol qoyushtin dérek bermeydu! déyildi.

Bu maqalining kélish meniyge sel qarashqa bolmaydu. Maqale alaqidar tereplerge munasiwetlik arqa körünüshke ige. Kona yilning axirqi 15 künide xitay mustemlikichilirining, mustemlike Uyghuristanda qandaq siyasetlerni yolgha qoyghanliqigha uchurlar arqiliq shahit bolduq.

Yéqinda qeshqer- xoten tömür yoli pütüp qatnash bashlandi. Ürümchi-ghulja tömür yolida alliqachan qatnash bashlan'ghanidi. Téxi yéqin'ghiche
Ürümchidin qeshqergiche, ürümchidin ghulja shehirigiche katang-katang tash yollargha héchkim kürek sélip baqmighan, toluq sélip baqmighanidi. Kirimil mpériyisi yimirilgendin kéyinki qisqighine 20yil ichide, xitay mustemlikichiliri, mustemlike Uyghuristanni tömür yollashturup boldi. Bu tömür yollar üch xil rol oynidi. Uyghurlarni ichkiri xitaygha toshup kétish, xitay köchmenlirini Uyghuristan'gha yötkep kélish, ichkiri xitaydin mustemlike Uyghuristan'gha herbiy, saqchi qoshunlirini toshup kélish, bu dégenlik urushqa teyyarliq qilishtin dérek béremdu? 2009-yili "5-iyul qirghinchiliqi"ni yolgha qoyush, mustemlike Uyghuristan'gha esker yötkeshni manéwir qilghanliqtin dérek béremdu?

Uning üstige, xitay mustemlikichiliri Uyghuristanda yézilardin kentlergiche yollarni asfalitlashturup, saqchi qisimliri, herbiy qisimlar aptomobillirini heydep kireleydighan derijige yetküzdi. Shunga maqalining aptori" milliy bölgünchilerni herbiy küch ishlitip yoqitishimiz kérek "déyelidimu?

Xitay urushqa, bolupmu mustemlike Uyghuristanda urushqa teyyarliq qiliwatamdu, kim bilen urushidu, Uyghurlarmu teyyarliq qilip qoyushi kérekmu? mustemlike Uyghuristanda ehwal shu derijige yetken bolsa, Uyghurning siyasiy musapirliri amérika dölet mudapi'e tarmaqlirining, xitay mustemlikichilirining Uyghuristanda herbiy orunlashturushigha yéqindin diqqet qilishini töt közi bilen kütmekte!