Tibetler we tibet qollighuchiliri bir septe heriketlenmekte

Xitay teripidin öltürülgen we özini köydürüp qurban bolghan tibetlerge teziye bildürüsh shundaqla xitay hökümitining tibetlerge yürgüzüwatqan adaletsizsiyasetlirige naraziliq bildürüsh üchün namayish shundaqla sham yandurup teziye bildürüsh pa'aliyiti élip bardi. Chet'eldiki tibet teshkilatlirining ashkarilighan uchurliridin hazirghiche xitay hökümitige naraziliq bildürüp özige ot qoyuwalghan tibetler 21 ge yetkendin bashqa, xitay hökümitining ikki heptidin buyan sichüendiki tibetler naraziliq heriketlirini basturush jeryanida 6din artuq tibetning étip öltürülgenliki, 60 tin artuq tibetning yarilandurulghanliqi melum.

Dunyani tibetlerning naraziliq nidasi qaplidi

Sürgündiki tibet hökümiti bashliq dunyaning her qaysi jayliridiki tibet teshkilatliri, yanwarning axirliri dunyagha muraji'et qilip, “Dunyadiki tibetler, tibetni qollighuchilar, tibetlerning insan heqliri üchün ornunglardin turunglar” dégen idi. Bu chaqiriq ilhamida dunyaning her qaysi jayliridiki tibet teshkilatliri, tibetni qollash teshkilati, tibet yashlar qurultiyi, xelq'araliq we jaylardiki tibet insan heqliri teshkilatliri shundaqla tibetlerni qollighuchilarning qatnishishida-8 féwral küni amérika, kanada, yawropa, hindistan we bashqa barliq tibet herikiti dawam qiliwatqan döletlerde birdek xitay hökümitining tibetlerge qaratqan basturushigha naraziliq bildürüsh we özige ot qoyup ölgen hem yarilan'ghan tibetlerge teziye bildürüsh pa'aliyiti élip bardi.

Tibet weziyiti yenila jiddiy

Tibetlerning hazirqi weziyitige nezer salsaq, ötken yili 16-marttin bashlan'ghan tibetlerning xitay hökümitige naraziliq bildürüp özige ot qoyush herikiti bügün'ge qeder dawam qilmaqta. Tibet teshkilatlirining élan ilghan eng yéngi melumatigha qarighanda-8 féwral künimu bir tibet yash xitay hökümitining tibetlerni oq chiqirip basturghanliqigha naraziliq bildürüp özige ot qoyuwalghan xitay saqchiliri bu tibet bilen teng, ikki tibet rahipni derhal tutup ketken. Hazirghiche özige ot qoyuwalghan bu tibetning ehwali éniq emes iken. Buning bilen xitay hökümitige naraziliq bildürüp özini koydürüwalghan tibetler 21 ge yetti. Uning 19 er 2 si ayal.
Özini köydürüp naraziliqi bildürgen tibetlerning ichide 13 nepiri ölgen, bu xil échinishliq usulda naraziliq bildürgenlerning 19 nepiri tibet rahibliri bolup asasen sichüen genzi rayonidiki rahiblarni asas qilidu.

Xitay hökümiti ötken aydin bashlap 3-ayning axirighiche tibet rayonigha sayahetchi hem axbaratchilarning kirishini chekligen idi, buning bilen bir waqitta tibet we sichüendiki hökümetke naraziliq bildürgen tibetlerni rayonda qattiq basturmaqta. Sürgündiki tibet hökümitining bu heqte élan qilghan bayanatlirida, ikki hepte awwal sichüendiki genzi tibetler rayonida xitay hökümitige naraziliq bildürüp namayish élip barghan tibetlerdin 6si étip öltürülgenliki, 60 tin artuq kishining yarilan'ghanliqi bildürüldi.

Emma, xitay hökümiti peqet ikki tibetning saqchi we hökümet xadimlirigha qoral, bomba hem pichaqlar bilen hujum qilghanliqi üchün étip öltürülgenlikini bildürdi.

Hazir sichüen genzi rayonida intérnét we téléfon alaqisimu üzüp tashlan'ghan bolup, xitay tibetning weziyitini xelq'ara axbaratlardin yoshurushqa tirishmaqta.
8-Féwral dunya miqyasida élip bérilghan xitay hökümitige naraziliq bildürüsh namayishi we özige ot qoyup naraziliq bildürgüchilerge teziye bildürüsh pa'aliyitige xelq'ara metbu'atimu alahide orun berdi. Tibetni qollighuchi hökümet, teshkilat we shexsler bayanatlar élan qilip tibetlerge medet bermekte we ularning weziyitige qarita hésdashliqini ipade qilmaqta, xitay hökümitini tibetlerge qaratqan basturush siyasitini toxtitishqa chaqirmaqta.

Tibetler yalghuz emes

Bu qatarda Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanim Uyghurlarning teqdirdash bolghan tibetler bilen oxshash meydanda turidighanliqini, tibetlerning öz heq hoqoqliri üchün qiliwatqan küreshlirini qollaydighanliqini bildürdi.

Amérika dölet mejlisining nopuzluq ezasi we kishilik hoquq sahesidiki nopuzluq erbab frank wolf ependimu, 8-féwral tibetlerning yer shari miqyasidiki keng kölemlik pa'aliyitige inkas qayturdi. U 8-féwral bu heqte mexsusbayanat élan qilip “Men tibetler bilen bir septe ikenlikimni, tibetlerningqérindashlirining hazirqi weziyitini özgertish üchün élip bériwatqan pa'aliyetlirini qollaydighanliqini bildürimen” dégen. U yene “Men prézidént obamani kéler hepte xitay mu'awin re'isi shijinping bilen körüshkendexitayning tibetlerge qaratqan siyasiti, tibetlerning hazirqi weziyitidin endishe qiliwatqanliqini otturigha qoyushqa chaqiriq qilimen” dep tekitligen.

8-Féwral dunya miqyasida élip bériliwatqan tibet namayishi qatarida amérika paytexti washin'gtondiki xitay elchixanisi aldidimu namayish élip bérildi, washin'gton waqti charshenbe chüshtin burun 10 din chüshtin kéyin 3 kéche dawam qilghan namayishqa, tibetlerdin bashqa, xitay démukiratchiliri we tibetni qollaydighan amérikiliqlar insan heqliri teshkilatlirimu ishtirak qildi. Namayishta aldi bilen özige ot qoyup xitaygha naraziliq bildürüsh we namayish jeryanida hayatidin ayrilghan tibetlerning'isimliri birmu bir oqup ötüldin kéyin bir minut sükütte turup teziye bildürüldi. Tibet pa'aliyetchilirining xitay hökümitige qarita naraziliq bayanliridin bashqa, amérikidiki xitay öktichiliridin yang jenli, xelq'ara kechürüm teshkilatining washin'gton tarmiqi diréktori t kumar qatarliqlarmu xitay hökümitining tibetlerge qaratqan basturush siyasetlirige insan heqliri depsendichiliklirige qarshi bayanatlar bérip tibetler bilen bir septe turghan.

Puqralar küchi herikitining bashlamchisi xitay öktichi yang ji'en, namayish meydanida istansimiz muxbirining ziyaritini qobul qilip: “Yigirme nechche yildin buyan tibet qérindashlirimiz bilen birge pa'aliyet élip bériwatimen, özige ot qoyup naraziliq bildürüsh dunya tarixidakörülüp baqmighan bir xil échinishliq hadise, bu xitay hökümitining naheq siyasetlirining tibetlerni qaysi derijige qistap barghanliqini körsitip tursimu emma xitay hökümiti buningdin'oyghinish hés qilmay tibet puqralirigha qarita basturushni dawamliq küchetmekte. Biz bu zulumni qobul qilalmaymiz, biz tibetler bilen bir septe turup ularning heq hoqoqliri üchün teng küresh qilimiz” dédi.

Naraziliq dawam étidu

Tibet teshkilatliridin igiligen melumatlargha asaslan'ghanda, dunyaning her qaysi jayliridiki tibetlerning xitay hökümitige naraziliq bildürüsh herikiti-8 féwraldin kéyinki künlerde yenedawam qilmaqchi bolup, 12 féwral washin'gtondiki aq saray we xitay elchixaniliri aldida, 13-féwral shi jinpingning amérikigha ziyaretke kélishige naraziliqi bildürüsh namayishi,14-féwral yene shi jinping bilen obamaning uchrishishi munasiwiti bilen namayishlar dawam qilidiken.