Exmet igemberdi: men shahit bolghan Uyghur qismetliri: men tashkentte ghéni baturni körgen (19)

Awstraliyede yashaydighan 86 yashliq péshqedem Uyghur ziyaliysi, sha'ir exmet igemberdi ependi özi shahit bolghan Uyghur qismetliri heqqidiki aghzaki tarixiy bayanlirining bu qétimliq qismida 1950-yillarda tashkentte oqush jeryanida ghéni batur qatarliq Uyghur élidin sowét ittipaqigha köchüp chiqqan Uyghurlarni körgenliki we ularning qaldurghan tesirliri heqqide toxtaldi.

 Exmet igemberdining éytishiche, 1955-yilidin bashlap nurghun Uyghurlar sowét ittipaqining ottura asiya jumhuriyetlirige kélip orunlishishqa bashlighanidi. Bularning ichide ghéni batur bash bolup, xéli köp Uyghurlar özbékistanning tashkent shehirige yerleshken idi. 1958-1962-Yilliri arisida bir qisim Uyghurlar da'im tashkent ottura asiya uniwérsitétida oquwatqan Uyghur oqughuchilar turuwatqan yerge kélip ular bilen körüshüp turatti. Ularning bir qismi ghéni batur, asim baqi qatarliq sherqiy türkistan inqilabining qatnashquchiliri bolup, ular özlirining inqilab hayati, inqilab rehbiri exmetjan qasimi heqqidiki tesiratliri we bashqilar heqqide sözlep béretti.

 Xitay hökümiti 1950-yillarda tashkentke üch türkümde 108 oqughuchini oqushqa ewetken bolup, ularning köpi ottura asiya uniwérsitétida oqughanidi. Yene bir qisim oqughuchilar moskwa we bashqa sheherlerdiki aliy mekteplerde oqudi. Exmet igemberdi xitay hökümitining néme üchün munche köp Uyghurlarni oqushqa ewetkenlikining sewebliri heqqide toxtaldi.