Sherqiy türkistan jumhuriyiti milliy armiyesi éytqan marshlar

Muxbirimiz ümidwar
2019.11.07
Milliy-armiye-generalliri-we-ofitserliri.jpg Milliy armiye ofitsérliri. (Tarixiy matériyallardin süretke élin'ghan. Orni we waqti éniq emes)
RFA/Oyghan

Buningdin 75 yil ilgiriki, yeni 1944-yili, 12-noyabir küni qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti dölet gérbi, mukemmel qanun-tüzümliri, dölet apparatliri, dölet siyasiti, shuningdek muntizim zamaniwi armiyesige ige dunyaning ilghar musteqil jumhuriyetlirining biri süpitide qed kötürgenidi.

Sherqiy türkistan jumhuriyitining dölet gémnini ijad qilish mesilisi dangliq muzikantlar roza tembur, zikri elpetta we bashqilar teripidin muzakire qilin'ghan hem tutush qilin'ghan bolsimu, téxi axirqi qarar chiqirilmighan bolushigha qarimay jenggiwar herbiy marshlar we türlük herbiy naxshilar tushmu-tushtin ijad qilinip, milliy armiye teripidin orundalghanidi.

Milliy armiye qomandanliq shitabi jengchi-ofitsérlarning herbiy paratlar, herbiy yürüshler, urush meydanliri hemde bashqa munasiwetlik türlük pa'aliyetlerde bir tutash komanda boyiche herbiy marsh we naxshilarni éytishni milliy armiyening herbiy tüzümi da'irisige kirgüzgen bolup, mezkur marshlar milliy qoshunning jenggiwar rohini ashurushta muhim rol oynighan. Milliy armiye qandaq herbiy marshlarni we naxshilarni éytqan idi? milliy armiye éytqan marsh we naxshilarning bir qisimi retlen'gen we xatirige élin'ghan bolsimu, emma hazirghiche uning toluq éytip béreleydighan shahit qalmighan bolup, milliy armiye marshlirining esli ahangliri boyiche bir qisim marshlarni merhum milliy armiye kapitani, yazghuchi mesümjan zulpiqarof hayat waqtida, yeni 2009-yili éytip bergenidi. 

Mesümjan zulpiqarofning éytishiche, qehriman milliy armiye jengchiliri komanda boyiche birdek marsh dessep herbiy marshqa jür bolup mangatti, sheher kochiliridin jarangliq marsh naxshiliri bilen marsh dessep ötkende pütün ghulja shehiri ahalisi kochilargha chiqip jengchilerge güllerni chachatti we ularning pütün wetenni azad qilishi üchün “Amin! amin!” dep du'a qilishatti!

Chong herbiy paratlarda milliy armiyening duxowoy, yeni püwlime chalghulardin tüzülgen muzika etriti türlük marshlarni, herbiy muzikilarni orundap, parat keypiyatini yuqiri pellige kötüretti.

Mezkur herbiy marshlarda, herbiy naxshilarda sherqiy türkistan milliy armiyesining jeng qilishtiki tüp nishani, muddi'asi shuningdek ularning azadliq kürishi yolidiki batur we qeyser rohi ipadilen'gen.

Milliy armiye éytqan naxshilarning türliri bir qeder köp bolup, ularning ichide “Milliy qoshun biz”, “Xelq eskiri”, “Salam rehbirimiz” qatarliq naxshilar marsh tüsini alghan bolup, da'im éytilghan.

Mesümjan zulpiqarof éside qalghan “Milliy qoshun biz”, “Salam rehbirimiz” we “Xelq eskiri” namliq naxshilarni orundap berdi. 

Omumen, herbiy marsh bir armiyening rohi qiyapiti, jenggiwarliqini namayan qilidighan we kötüridighan hem rohi ozuq béghishlaydighan meniwi tayanchlardin hésablinidu. Shunga sherqiy türkistan milliy armiyesimu herbiy marsh we naxshilargha alahide ehmiyet bergen.

Sherqiy türkistan milliy armiyesining herbiy marshlirining meshhurliridin bir qismining muzikisini kim yazghanliqi namelum bolsimu, emma bu marshlarning tékistlirini sha'ir zeynidin saliyof qatarliqlar yazghan dégen qarash bar. Emma eyni waqitta köpligen Uyghur sha'irliri bar bolup, ularning köpinchisi bu xizmetke qatnashqanidi.

“Milliy qoshun biz”, “Salam rehbirimiz” we “Xelq eskiri” sherqiy türkistan jumhuriyiti milliy armiyesining eng meshhur marshliri bolup, buningda milliy armiyening qehrimanliqi, baturluqi, polattek iradisi, pütün sherqiy türkistanni, ana wetenni basqunchilarning qolidin azad qilip, düshmenni kelgen yérige qoghliwétishtek tüp siyasiy nishani ekis etken. 

Milliy armiye naxshilirini xatiriligen mesümjan zulpiqarof 1925-yili ghuljida tughulghan, 1944-yili, milliy inqilabqa qatniship taki 1954-yilighiche milliy armiye we kéyinki 5-korpusta ishlep, 1955-yili sabiq sowét ittipaqigha köchüp ketken hem qazaqistanda meshhur yazghuchi süpitide “Yanar taghlar”, “Serrap” qatarliq nechche onlighan tarixiy roman we bashqa eserlerni neshir qildurup, 2012-yili almuta shehiride 87 yéshida wapat bolghanidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.