Muhammet qasim türkistani we uning tarix tetqiqati toghrisida

Ottura asiya we türkiyedin qalsa eng köp Uyghur olturaqlashqan döletlerdin biri se'udi erebistan. Epsuski se'udi erebistandiki 1 - 2 - ewlat Uyghurlar wapat bolup, tügey dep qalghan bolup, üchinchi ewlad Uyghurlar ana tilini untup ketken.

Bu yerdiki péshqedem Uyghurlar öz ewlatlirigha Uyghurlarning tarixini yézip qaldurush üchün köp küch chiqarmaqta. Bulardin biri 86 yashtiki muhammet qasim türkistani ependidur. U, qeshqerde bir meripetperwer a'ilede dunyagha kelgen. Dadisi abdurrehim haji oqughan tijaretchi bolup, uni eyni waqittiki qeshqerdiki medrisilerde oqutqan. U, penniy bilimlerdin bashqa erep, pars tillirinimu puxta ögen'gen. 1949 - Yili komunist xitay armiyesi kirishtin burun ular wetinidin ayrilghan. Birmezgil hindistanda turghandin kéyin 1950 - yili 3 - ayda se'udi erebistan'gha kélip olturaqlashqan. U, se'udi erebistanning meshhur medresliridin feleq medriside 8 yil oqughan.

Bu yil 86 yashqa kirgen muhammet qasim türkistani ependi memet'émin bughraning “Sherqiy türkistan tarixi” namliq esirini erepchige terjime qilip neshir qildurghandin bashqa, “Tarixta ötken meshhur Uyghur shexisler”namliq chong tipliq eserni erep tilida neshir qildurghan. Bu eserge qedimdin bügün'giche Uyghur tarixida ötken 1200 etrapida meshhur shexsning ish - izliri, tarixta qoshqan töhpiliri bayan qilin'ghan. Muhammet qasim türkistani yashinip qalghan bolghachqa radi'omizghan gep qilalmidi. Uning eserliri toghrisida téximu tepsili melumat élish üchün yéqinda uni yoqlap kelgen sabiq sherqiy türkistan weqpining bash katipi hamut göktürk ependi bilen söhbet élip barduq. U, muhammet qasim türkistanining 10 ming parchidin artuq kitab qoyulghan a'ile kütüpxanisi bilen erep tilida teyyarlighan bu ikki esirini körgendin kéyin intayin tesirlen'genlikini, bu eserlerning erep dunyasida erepliship ketken Uyghurlargha we ereblerge Uyghurlarni tonutush üchün bekla muhim ikenlikini bayan qildi.