“Tarix we bügün” (10 - noyabir küni 2013 - yili)

“Tarix bügün” sehipimizning bu yekshenbilik qisimi mexsus 1933 - yili qeshqerde qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyitining 80 yilliqigha we 1944 - yili ikki qétim qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining 69 yilliqigha béghishlandi.

Melumki, Uyghurlar 1933 - yili, 12 - noyabir küni qeshqerde, 1944 - yili, 12 - noyabirda ghuljida ikki qétim sherqiy türkistan jumhuriyiti qurup, hazirqi zaman tarixida muhim iz qaldurdi.

Bu küni dunyaning köpligen döletliride yashawatqan Uyghurlar ikki sherqiy türkistan jumhuriyitini xatirileydu.

9 - Noyabir küni amérika Uyghurliri birleshmisi bilen xelqara kishilik hoquq we démokratiye fondi jem'iyiti birlikte 1933 - yilidiki sherqiy türkistan islam jumhuriyitining 80 yilliqi, 1944 - yilidiki sherqiy türkistan jumhuriyitining 69 yilliqini xatirilesh pa'aliyiti ötküzdi. Bu pa'aliyet falis church rayonidiki bir réstoranda ötküzüldi.

Programma boyiche sherqiy türkistan islam jumhuriyitining 80 yilliqini xatirilesh murasimi amérika dölet mejliside ötküzülidu. 9 - Noyabir künidiki mezkur murasim Uyghur jama'itini bir arigha jem qilip, jumhuriyetni xatirilesh yüzisidin ötküzülgen pa'aliyet bolup, mezkur pa'aliyet washin'gton shehiri yénidiki bir réstoranda uyushturulup, dunya Uyghur qurultiyining bir qisim döletlerdiki mes'ulliri, washin'gton etrapidiki Uyghurlar, bir qisim méhmanlar qatnashti.

Bu pa'aliyette yene amérika Uyghurliri birleshmisining qurulghanliqining15 yilliqimu xatirilendi.

Sherqiy türkistan islam jumhuriyiti 1933 - yili, 12 - noyabir küni qeshqerde qurulghan bolup, xoja niyaz hajim hökümet re'isi, sabit damolla bash ministir bolghan. Uyghur, özbék, qirghizlardin 16 adem ministirlik wezipisi atqurghan idi. En'gliye alimi forbés, maykol délon we amérika alimi miliward we bashqilarning yeküniche, sherqiy türkistan islam jumhuriyiti qur'anni asasiy prinsip qilghan öz asasiy qanunigha, dölet bayriqi, puli, dölet belgisi, milliy mejlisi qatarliqlargha hemde hazirqi zaman ma'arip, jem'iyet we medeniyet idiyisige ige musteqil jumhuriyettur.

Uyghurlar bashqa xelqler bilen birlikte 1944 - yili 12 - noyabirda ghulja shehiride ikkinchi qétim sherqiy türkistan jumhuriyiti qurdi. Bu yil ikkinchi sherqiy türkistan jumhuriyitige 69 yil toshti, elixan töre jumhuriyet re'isi idi. Sherqiy türkistan hökümiti ilgiri - kéyin her xil siyasiy shara'it astida, özliri we bashqilar teripidin waqitliq hökümet, jumhuriyet hökümiti, ili hökümiti we üch wilayet hökümiti dégendek namlar bilen atilip, 5 yil mewjut bolup turup, axiri stalinning tashqi siyasi istratégiyisining qurbanigha aylandi.