“Tarix we bügün” 25-dékabir.

“Tarix we bügün” sehipimizning bu yekshenbilik qisimda ötken esirning 40-yilliridiki milliy azadliq herikitige qatnashqan tarixiy shahitlardin biri munir érzin ependining bayanliri anglitilghandin tashqiri yene qazaqistandiki abay namidiki dölet pédagogika uniwérsitétining tarixi musapiliri heqqide melumatlar bérilidu.
Muxbirimiz ümidwar
2011.12.25
inqilabiy-sherqiy-turkistan-geziti-305.jpg Inqilabiy sherqiy türkistan géziti (1948-yili 15séntebirdiki sani).
RFA/Umidwar

Abay namidiki pédagogika uniwérsitétining Uyghur ziyaliylirini terbiyilesh kespi 1950-80-yillarda uda échilghan bolup, mezkur uniwérsitétning filologiye fakultéti terkibide Uyghur til -edebiyat kespi bar idi. Oyghanning melumatliri boyiche alghanda, bu jayda köpligen sha'ir -yazghuchilar, ma'aripchilar hem mutexessisler terbiyilendi.

Axirida yene siler Uyghur hazirqi zaman edebiyatining namayendiliridin biri merhum ziya semedining1930-yilliridiki milliy azadliq heriket tarixigha béghishlighan tarixiy eslime xaraktérlik romani “Yillar siri”da bayan qilin'ghan tarixiy weqelerning dawami bilen tonushisiler. “Yillar siri” ning bu qismida shéng shiseyning Uyghurlarni parchilap ,taranchi millitini peyda qilghanliqi, Uyghur ziyaliylirining milliy birlikni qoghdash yolidiki küreshliri bayan qilinidu.

Melumki, 1944-yili, 12-noyabirda ghuljida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti waqitliq hökümiti qarar chiqirip, azad sherqiy türkistan gézitini neshr qilghan idi.

Azad sherqiy türkistan géziti Uyghur, qazaq, rus tillirida neshr qilin'ghan hemde bu jumhuriyet hökümitining organ géziti bolghan idi. 1946-Yili, bitim tüzülüp, birleshme hökümet ishqa kirishkende mezkur gézit “Inqilabi sherqiy türkistan géziti” dep özgertilgen hem Uyghur, qazaq, rus, shéwe, mongghul we xitay tillirida neshr qilin'ghan.

Almutida yashaydighan, Uyghur tarixi tetqiqatchisi, tatar tarixshunasi munir érzin ependi eyni waqitta “Inqilabi sherqiy türkistan géziti” de ishligen idi. U bu gézitning ehwali heqqide toxtaldi.

Munir érzin mexsus Uyghur metbu'at tarixi boyiche kitab yézip neshr qildurghan tarixchi bolup, hazir 84 yashqa kirgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.