Uyghur tarixi tetqiqati uzun tarixqa ige bolsimu, ilmiy yosunda élip bérilghan tarix tetqiqatining tarixi anche uzun'gha barmaydu. Bezi tarix tetqiqatchilirining éytishiche xitayda 1930 - yillardin bashlap Uyghur tetqiqati élip bérilishqa bashlighan. 1950 - Yilidin kéyin yéngi bir tarix tetqiqati otturigha chiqqan.
1952 - Yili gu'o yingdé yazghan "Uyghurlarning qisqiche tarixi" namliq eser, féng jiyashéng yazghan "Uyghur tarixi matériyalliridin qisqiche toplam", lyu jishawning "Uyghur tarixi" namliq esiri, bir guruppa xitay tarixchiliri teripidin yézilghan "Shinjangning qisqiche tarixi", 1986 - yilida neshir qilin'ghan "Uyghurlarning qisqiche tarixi" qatarliq eserlerning hemmisi xitay tarixchiliq éqimigha mensuptur. Bulardin bashqa Uyghur tarixchilardin turghun almas yazghan "Uyghurlar" bilen memetimin bughra yazghan "Sherqiy türkistan tarixi" namliq esermu bar.
Xitay tarixchiliri yazghan bu eserler qachan néme meqset bilen yézilghan? bu tarix kitablargha ijabiy jehettin qarashqa bolamdu yaki xitayning siyasiti üchün xizmet qilamdu? dégen'ge oxshash su'allargha jawab tépish üchün Uyghur tarixchi nuri teklimakani ependi bilen söhbet élip barduq.
