ئىلى ئوبلاستلىق تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ تەھرىرى، ئىجتىمائىي ۋە مەدەنىيەت پائالىيەتچىسى ئەركىن تۇرسۇن تۇتقۇن قىلىنىپ، قىسقا ۋاقىت ئىچىدە كېسىۋېتىلگەن.
تور رىياسەتچىسى قەيسەر كو ۋە يەھۇدىي ئانالىزچى جېرېمىينىڭ ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى سوئاللىرى نۇرى تۈركەلنىڭ كەچۈرمىشلىرى بىلەن بىرىكىپ كەتكەن ئىدى.
خىتاي ھۆكۈمىتى ئەڭ ئاۋۋال لاگېرلارنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى خەلقئارادىن يوشۇرۇپ، ھەر خىل ۋاسىتىلەر ئارقىلىق ئۇنى ئىنكار قىلىپ كەلگەن ئىدى.
14-ئۆكتەبىر كۈنى كانادادىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى ھەمدە ئۇيغۇر جامائىتى بىرلىكتە يېڭىدىن «كانادا شەرقىي تۈركىستان جەمئىيىتى» نى قۇرۇپ چىققان.
ئۇيغۇر دىيارىدا تۇتقۇن قىلىنىۋاتقان ئۇيغۇر سەرخىللىرى ئارىسىدا شىنجاڭ پېداگوگىكا ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ پروفېسسورى ئابدۇبەسىر شۈكۈرىنىڭمۇ بارلىقى مەلۇم.
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەھبەرلىرىدىن دولقۇن ئەيسا ۋە ئەسقەرجانلار ئەنگلىيە ھەمدە گېرمانىيەنىڭ دۆلەت خادىملىرى بىلەن ئۇچراشتى.
قازاقىستان ھۆكۈمىتىنىڭ سايراگۈل ساۋۇتبايغا سىياسىي پاناھلىق بېرىشتىن باش تارتىشى بىلەن بۇ مەسىلە يەنە ئوتتۇرىغا چىققان.
دۇنيادىكى ھەرقايسى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ رەئىسى شۆھرەت زاكىرنىڭ شىنخۇا ئاگېنتلىقى بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبىتى مۇھاكىمە قىلىندى.
ئامېرىكىنىڭ ب د ت باش ئەلچىسى نىككى خېيلى خانىم «مۇداپىئە ئەمەلدارلىرى يىغىنى» دا ئۇيغۇر مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ تۇرۇپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنى ئەيىبلىگەن.
ياۋروپا پارلامېنتىنىڭ بەزى ۋەكىللىرى خىتاي بېسىمىغا قارشى ئۇيغۇر دىيارى ۋە جازا لاگېرلىرى توغرىسىدا ناھايىتى كەسكىن پىكىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويغان.
تۈركىيە «تۈرك دۇنياسى مەدەنىيەت ۋە تەنتەربىيە مەرىكىسى» دە ئۆتكۈزۈلگەن يىغىندا ئۇيغۇرلارنىڭ «جازا لاگېرلىرىغا سولىنىش مەسىلىسى» ئاساسىي تېمىغا ئايلانغان.
قەشقەردىكى بىر لاگېر ساقچىسىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، توققۇزاقتىكى بىر لاگېردا ئاتالمىش ئوقۇغچىلار كەچ سائەت 10 دىن ئەتىگەن سائەت 6 گىچە ئۇخلاشقا بۇيرۇلىدىكەن.
ئامېرىكا مەتبۇئاتلىرىدا ئامېرىكا-خىتاي مۇناسىۋەتلىرى ئۈستىدە ئېلان قىلىنىۋاتقان مۇلاھىزىلەردە «سوغۇق ئۇرۇش» ئاتالغۇسى كۆپ ئۇچرايدىغان بولۇپ قالدى.
نۆۋەتتە بىر مىليوندىن ئارتۇق ئۇيغۇرنىڭ «ئۆگىنىش مەركىزى» نامىدىكى يىغىۋېلىش لاگېرلىرىغا قامىلىشى خەلقئارادىكى ئەڭ زور خەۋەر تېمىلىرىدىن بولۇپ قالدى.
ياۋروپا پارلامېنتى 4-ئۆكتەبىر ئۇيغۇر دىياردىكى جازا لاگېرلىرى توغرىسىدا قارار ماقۇللاشتىن ئىلگىرى ئوتتۇرىغا قويۇلغان پىكىرلەر
تۈركىيە پارلامېنتىدىكى ئۆكتىچى پارتىيەلەردىن «ئىيى» پارتىيەسى تۈركىيە پارلامېنتىدا ئۇيغۇر مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويۇشقا باشلىدى.
راۋىل غەينۇددىن دۇنيا ۋە ئەنئەنىۋى دىنلار لىدېرلىرىنىڭ 6-قۇرۇلتىيىدا خىتايدىكى لاگېرلار مەسىلىسى ۋە دىنىي كەمسىتىشلەرنى ئىنكار قىلغان.
تونۇلغان يازغۇچى ئابدۇراخمان ئەبەينىڭ ئاتالمىش «بۆلگۈنچىلىك ۋە دىنىي ئەسەبىيلىك گۇمانى» بىلەن تۇتقۇن قىلىنغانلىقى ۋە تەكشۈرۈلۈۋاتقانلىقى دەلىللەندى.
ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسىنىڭ ئەزاسى ماركو رۇبىيونىڭ ئۇيغۇر زىيالىيسى ئىلھام توختىنى 2019-يىللىق نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتىغا نامزاتلىققا كۆرسىتىشنى ئويلىشىۋاتقانلىقى ئالاھىدە دىققەت قوزغىدى.
خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ «ئەسەبىيلىككە قارشى تۇرۇش نىزامنامىسى» غا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن يېڭى نۇسخىسىنى ئېلان قىلغان.
