Ақсуда икки нәпәр яш һиҗрәт пиланидин ваз кәчкән туруқлуқ 9 йиллиқтин кесилгән
2025.03.05

Хитай вә тайланд даирилири тайландтин қайтурулған уйғурларниң җазаланмайдиғанлиқини илгири сүрүп бир қисим тәшвиқат филимлирини тарқатмақта. Әмма, уйғур елидә йеқинқи йилларда бир тәрәп қилинған һиҗрәткә алақидар бәзи делолардин тайландтин қайтурулғанларниң җазасиз қелишиниң мумкинсизлики көрүлмәктә. Ашкарилинишичә, 2014-йили һиҗрәт пилани билән йүннәнгә қәдәр барған вә сәпәрниң ақивитиниң хәтәрликликини байқап, һиҗрәт йолидин ваз кәчкән, ақсу шәһәрлик икки яш, юртиға қайтип келип 8 айдин кейин тутқун қилинған вә һиҗрәтни хиял қилғанлиқи үчүнла 9 йиллиқтин кесиветилгән.
Хитай даирилири тайландтин қайтурулған уйғурларни юртидики уруқ-туғқанлириниң тәлипи бойичә елип кәткәнликини вә уларниң аилилиригә қайтурулидиғанлиқини илгири сүрсә, тайланд даирилири хитай тәрәпниң қайтурулған уйғурларни җазалимайдиғанлиқи һәққидә вәдә бәргәнликини оттуриға қоймақта. Һәр икки тәрәп ахбарат васитилиридә сахта учур тарқитип, өзлиригә қарши улғийиватқан хәлқара җамаәт пикрини юмшитишқа урунмақта. Әмма уйғур елидә йеқинқи 10 йилда бир тәрәп қилинған һиҗрәткә алақидар делоларда һиҗрәттин қайтуруп әкетилгәнлирила әмәс, һәтта һиҗрәтни хиял қилғанларниңму җазасиз қалмайватқанлиқини ашкарилимақта.
Камбоджадин қайтурулған мәмәтәли розиниң 37 йешида йәкән түрмисидә җан үзгәнлики дәлилләнди
Тайландтин хитайға қайтурулған уйғурлар һәққидә мәтбуатлардики инкаслар
Уйғур илиға қарита телефон зиярәтлиримиздә тайландтин қайтурулған уйғурларниң нөвәттики әһвали һәққидә ениқ мәлуматқа еришәлмигән болсақму, әмма, илгирики һиҗрәт делолири һәққидә бир қисим йеңи учурларға ериштуқ. Телефон зияритимизни қобул қилған, ақсу шәһәр ичидики бир аһалиләр комитети сақчи хадиминиң ашкарилишичә, униң тәвәликидин 2015-йили 8 киши һиҗрәт сәпири сәвәблик тутқун қилинған. Булар мәмәт сатираш, турди абла, исмаил мамут, абликим турди, әхәт авут, турсун мамут қатарлиқлардур.
Илгириләп ениқлашлиримиз давамида бир кәнт сақчисиниң паш қилишичә, юқириқилардин 6 нәпири чеградин өтүш давамида тутулуп, қайтуруп әп келингәнләр болса, булардин мәмәт сатираш вә дости турди абла, йүннәнгә барғандин кейин сәпәр пиланидин ваз кәчкән икән. Мәлум болушичә, мәһәллисидә мәмәт сатираш дәп билингән мәмәт авут, 2014-йили 17 яш мәзгилидә һаятиға йеңи бир чиқиш йоли тепиш үчүн һиҗрәт сәпириниң пиланини түзгән вә шу йили 10-айда дости турди абла билән бирликтә хитайниң йүннән өлкисигә йетип барған. Улар чеградин чиқиш йолиниң хәтәрликлики вә чеградин чиққандин кейинму йеңи хәтәрләрниң узлирини күтүп турғанлиқини байқиғандин кейин, һиҗрәт сәпиридин ваз кәчкән вә юртиға қайтип келип тирикчиликини давам қилған. Әмма аридин 8 ай өткәндә йәни 2015-йили 6-айниң 14-күни тутқун қилинған. Улар бу әмәлгә ашмиған һиҗрәт пилани йәни һиҗрәтни хиял қилғанлиқи үчүнла шу йилниң ахири 9 йиллиқтин кесиветилгән.
Өзини ашкарилашни халимиған бир аһалиләр комитети хадиминиң билдүрүшичә, мәмәт сатираш вә турди абланиң җаза муддити өткән йилниң ахири түгигән болсиму, техичә қоюп берилмигән вә нөвәттә үрүмчидики уланбай түрмисидә җаза муддитини өтимәктә икән.
Мана бу икки яшниң қисмити нөвәттә тайландтин қайтурулғанлар дуч келидиған муамилиниң хитай ахбаратлирида көрситиливатқандәк иллиқ болмайдиғанлиқини ениқ көрситип бәрмәктә. Бу нуқта, хитайниң тайландтики әлчиханисиниң баянатидинму мәлум болмақта. Мәзкур баянатта, тайландтин қайтурулғанларниң аилисигә қайтурулуш билән бирликтә, бир мәзгил “кәспий маһарәт тәрбийәси” алдиғанлиқи қәйт қилинған.