Awstraliyening üch chong shehiride “5-Iyul ürümchi weqesi” ni xatirilesh namayishliri ötküzüldi

5-Iyul awstraliyede ötküzülgen namayishtin bir körünüsh. 2018-Yili 5-iyul. Awstraliye.

5-Iyul awstraliyede ötküzülgen namayishtin bir körünüsh. 2018-Yili 5-iyul. Awstraliye.

Dunya Uyghur qurultiyining chaqiriqi bilen 2009-yildiki “5-Iyul ürümchi weqesi” ning 9 yilliqini xatirilesh üchün orunlashturulghan namayish 7-ayning 5-küni jenubiy yérim shardiki awstraliyening mélborin, adilayd we kanbérra qatarliq üch shehiride tengla ötküzüldi.

Awstraliyediki Uyghur teshkilatlirining melumatigha qarighanda, awstraliyede élip bérilghan namayish, “Awstraliye sherqiy türkistan jem'iyiti” we “Awstraliye Uyghur jem'iyiti” qatarliq teshkilatlar teripidin orunlashturulghan iken.

Awstraliye paytexti kanbérradiki namayishqa “Awstraliye Uyghur jem'iyiti” ning re'isi memtimin ela ependi yétekchilik qilghan. Namayishqa sidniy shehiri we kanbérra shehiri etrapidiki Uyghurlar qatnashqan bolup, namayish kanbérra shehiridiki xitay elchixanisi we amérika elchixanisi aldida ötküzülgen. 

Mélborin shehiridiki Uyghur jama'itining namayishigha “Awstraliye sherqiy türkistan jem'iyiti” ning re'isi nurmemet ependi yétekchilik qilghan. Mélborindiki namayish 2018-yili 7-ayning 5-küni chüshtin burun 10:00 din 12:00 giche xitay konsulining aldida, chüshtin kéyin 13:00din 14:00 ghiche amérika konsulxanisining aldida ötküzülgen.

Melum bolushiche, mélborin shehiridiki namayishqa adilayd shehiri qatarliq jaylardiki Uyghurlar ayropilan we aptomobillar bilen 10 nechche sa'etlik yolni bésip kelgen.

Namayish qatnashquchiliridin yultuz xanim ziyaritimizni qobul qilip, mezkur namayish namda “5-Iyul ürümchi weqesi” ni xatirilesh üchün ötküzülgen bolsimu, emma hayajanlan'ghan namayish qatnashquchilirining 2017-yildin buyan xitay da'iriliri teripidin türküm-türkümlep tutqun qilinip “Jaza lagérliri” gha qamalghan qérindashliri üchün namayishqa chiqqanliqini ilgiri sürdi. Ular Uyghurlarning ehwalini awstraliye xelqige anglitish üchün nechche yüz kilométir yolni bésip namayish meydanigha kelgen iken.
Adilayd shehiridiki namayishqa “Awstraliye sherqiy türkistan jem'iyiti Uyghur tili mektipi” ning mes'uli zulfiye abdulla xanim yétekchilik qilghan. Zulpiye xanim radiyomiz ziyaritini qobul qilip, adilayd shehiridiki namayishning mezkur sheherdiki jenubiy awstraliye parlamént binasi aldida 7-ayning 5-küni peyshenbe chüshtin kéyin 1:00 din chüshtin kéyin 3:00 kéche ötküzülgenlikini, namayishqa yene parlamént ezalar guruppisidinmu wekiller qatnashqanliqini bildürdi.

“Awstraliye sherqiy türkistan jem'iyiti” teripidin yollan'ghan namayish neq meydani heqqidiki sin'alghu körünüshliridin melum bolushiche, awstraliyediki 3 sheherde 7-ayning 5-küni birla waqitta élip bérilghan namayishta 2009-yilidiki “5-Iyul weqesi” ning 9-yilliqini xatirilesh bilen birlikte yene xitay da'irilirining Uyghur diyaridiki atalmish “Terbiyilesh merkezliri” namidiki jaza lagérlirigha qamalghan Uyghurlarning ehwalini anglitip, teshwiqat waraqiliri tarqitilghan. 

Awstraliyedin igiligen ehwallardin melum bolushiche, bu qétim awstraliyening 3 chong shehiride ötküzülgen namayishning tesiri chong bolghan bolup, awstraliyediki bir qisim taratqular öz muxbirlirini namayish meydanigha ewetken.

Mélborin shehiridiki namayish qatnashquchiliridin “Adilayd shehiridiki yashlar guruppisi” ning wekili izidin sözligen nutqida namayishning meqsiti heqqide toxtilip, awstraliyediki xelq we hökümetke “Xitay hökümitining 60 yildin buyan Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan tajawuzchiliq zulumlirini anglitilish bilen birlikte ‛5-iyul weqesi‛ heqqidiki toghra melumatlarni anglitish, bolupmu 2016-yildin buyan Uyghur diyarida 1 milyondin artuq Uyghurning jaza lagérlirigha qamilip erkinlikidin mehrum qilin'ghanliqi, ularning arisida mushu tapta meydanda namayish qiliwatqan Uyghurlarning ata-ana we qérindashliriningmu barliqini anglitilghan. 

Adilayd shehiridiki namayishchilar arisida tonulghan siyasiy pa'aliyetchi, 80 yashtin halqighan péshqedem sha'ir exmet igemberdi ependimu chaqliq orunduqta kélip qatnashqan. Exmet igemberdi ependi namayish jeryanida özige bérilgen söz pursitide 5-iyul künidiki basturushta ghayib qiliwétilgen kök kiyimlik Uyghur qizigha béghishlan'ghan shé'irini oqup berginide, neq meydandiki namayishchilar we awstraliyelik körürmenlerning közliridin issiq yashlar tökülgen.