Ürümchi ottura sot mehkimisining mu'awin bashliqi ghalip qurban weziyetke naraziliq bildürgenliki üchün tutqun qilin'ghan

Ürümchi weziyitidin, bolupmu ürümchidiki yuqiri derijilik emeldarlar qatlimining ichki ishliridin xewerdar bir kishining radiyomizgha yetküzüshiche, ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisining mu'awin bashliqi ghalip qurban Uyghur rayonida 2017‏-yilining béshidin bashlan'ghan yighiwélish lagérlargha keng-kölemde adem solash we bir türküm atalmish “Diniy esebiylik” délolirini qattiq bir terep qilish ehwaligha qarita taqet qilip turalmighan. U öz naraziliqini xitayning dölet menpe'etini qoghdash nuqtisida turup otturigha qoyghan bolsimu, emma bu yil 6‏-ayda tutqun qilin'ghan. Muxbirimizning ürümchi ottura sot mehkimisige qarita élip barghan téléfon ziyaretliri dawamida ghalip qurbanning 6 aydin béri tutqunda ikenliki sot xadimliri teripidin delillendi.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, weziyettin xewerdar kishining bayan qilishiche, ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisining mu'awin bashliqi ghalip qurban ikki yildin buyan Uyghur rayonida yüz bériwatqan keng-kölemlik tutqun we éghir jaza hökümlirige dawamliq halda süküt qilishqa taqet qilalmighan. Bolupmu bu weziyetning u özi wezipe ötewatqan mezgilde shekillinishi uningda éghir bir jawabkarliq tuyghusi we rohiy bésim peyda qilghan. U axiri weziyetning chektin éship kétiwatqanliqi heqqide alaqidar yighinlarda öz pikrini ashkara otturigha qoyghan. U bu yil 4 ‏-ayda béyjinggha bir yighin'gha barghan waqtida Uyghur rayondiki weziyetning xeterlik bir yönilishke qarap kétiwatqanliqi heqqide alaqidar rehberlerge we döletlik erziyet idarisige shikayet qilghan. Uchur yetküzgüchining yene bildürüshiche, ghalip qurban shu qétimliq béyjing sepiridin qaytqan haman ürümchi ayrodromida tutqun qilin'ghan. Biz bu uchurning toghra-xataliqini aydinglashturush üchün ürümchidiki sot organlirigha téléfon qilduq. 

Uchur yetküzgüchining bayan qilishiche, ghalip qurban deslepte özige testiq sélish üchün sunulghan bir qisim sot hökümlirige mezkur délolarda qanunning depsende qilin'ghanliqini ilgiri sürüp, imza qoyushni ret qilghan yaki arqisigha sürgen. U bu qilghini üchün alaqidar yighinlarda hésab bérishke mejbur bolghanda nöwettiki “Terbiyilesh” dolqunining rayondiki köp sandiki a'ililerni weyranchiliqqa salghanliqi, buning aqiwette milletler ittipaqliqi weziyiti we rayonning muqimliqini éghir xewpke ittiriwatqanliqini otturigha qoyghan. 

Ürümchi tömür yol sot mehkimisining bir bölüm bashliqi deslepte tutqundiki mu'awin mehkime bashliqi ghalip qurbanni tonumaydighanliqini éytti, arqidin uning délosini bek bilip ketmeydighanliqini tilgha aldiyu, axirida ghalip qurbanning ürümchi sheherlik ottura sot mehkimiside wezipe ötigenlikini tilgha élip, ehwalni ottura sottin éniqlishimizni tewsiye qildi. 

Weziyettin xewerdar kishining yene bayan qilishiche, ghalip qurban alaqidar bir yighinda özining musteqil qarishini ashkara otturigha qoyghandin kéyin aptonom rayon derijilik dölet xewpsizliki orginining alaqidar xadimliri teripidin bir nechche qétim atalmish “Söhbet” ke chaqirtilghan. U “Söhbet” dawamida özining döletning obrazi we döletning qanunini qoghdashtin bashqa meqsiti yoqluqini otturigha qoyghan. Emma dölet xewpsizliki xadimliri uninggha tenbih bergen we yol körsetken bolup, uni atalmish “Térrorchilargha hésdashliq qilmasliq” heqqide isharetlik sheklide agahlandurghan. 

Ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisining bir xadimi ghalip qurbanning nöwette ish ornida yoq ikenlikini ashkarilidi. Emma u ghalip qurbanning qachandin béri we néme sewebtin ish ornida yoq ikenliki, qachan ish ornigha qaytip kélish éhtimalliqi heqqidiki so'allirimizgha jawab bérelmidi.

Weziyettin xewerdar kishining yene radiyomizgha bayan qilishiche, Uyghur rayonida milyonlighan kishining sewebsiz lagérlargha solinishidin ibaret bu keng-kölemlik tutqunda asasi qatlamlarda asasen Uyghur saqchilar aldinqi septe ishqa sélinmaqtiken. Atalmish “Térrorluq” we “Esebiylik” ke qarshi éghir jaza hökümnamilirighimu asasen dégüdek Uyghur sot xadimlirining imzasi qoyulmaqtiken. Bu weziyet bir qisim Uyghur rehbiriy kadirlarda özige we ewladlirigha tarixiy bir jinayet artilip qélish endishisi peyda qilmaqtiken. Ghalip qurbanning mana mushundaq bir endishe bilen weziyetke inkas qayturghanliq éhtimalliqini otturigha qoyghan mezkur inkaschi ghalip qurbanning dölet xadimlirining yoshurun tehditige uchrighandin kéyin hem öz bixeterlikini qoghdash nuqtisidin hem Uyghur rayondiki weziyet we özi duch kelgen soraq heqqide béyjingdiki alaqidar organlargha melumat bergenliki melum. 

Ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisining yene bir xadimi ghalip qurbanning az dégende 6 aydin béri tutqunda ikenlikini delillidi. Biz uningdin ghalip qurbanning nöwette qamaqxanida yaki lagérda ikenlikini sorighinimizda u bu jehette özining melumati yoqluqini éytti. 

Weziyettin xewerdar kishining bayan qilishiche, ghalip qurban béyjingda ehwal melum qilghan chéghida Uyghur rayondiki atalmish “Terbiyilesh merkezliri” ning xitayning Uyghur rayonida berpa qilmaqchi bolghan ebediy eminlik nishanigha xilap ikenlikini nuqtiliq otturigha qoyghan. Alaqidar da'iriler uning shikayetlirini sewrchanliq bilen anglighan we hetta weziyetni melum qilghanliqigha minnetdarliq bildürüp yolgha sélip qoyghan. Emma ghalip qurban ürümchi ayrodromigha chüshkendin kéyinla iz-déreksiz ghayib bolghan. Ghalip qurbanning a'ile tawabi'atliri bilen dostliri uning ürümchide tutqunda ikenlikidin bir aydin kéyin xewer tapqan. 

Ürümchi sheherlik ottura sotning nöwetchi xadimi ghalip qurbanning xatalashqanliqi heqqide sottiki ishchi-xizmetchilerge uqturush qilin'ghanliqi we yene ikki ayche awwal sot xizmetchilirige körsitilgen saqchi ibret filimida ghalip qurbanningmu atalmish xataliqlirining tilgha élin'ghanliqni ashkarilidi. U yene mezkur ibret filimide ghalip qurbanning “Ikki yüzlimichilik” bilen eyiblen'genlikini tilgha aldi. Emma u mezkur filimda déyilgen konkrét pakitlar heqqide melumat bérelmidi.