Мән немә үчүн “һиҗрәт” сәпиригә атландим? (3)

Үчинчи қисим: хитай өлкилиридики сәрсан-сәргәрданлиқ

Җалалиддин маралбешидики һаят-маматлиқ қечиш җәрянлиридин оңушлуқ өтүп, ахирида үрүмчигә маңған узун йоллуқ аптобусқа чиқиду. Униң қешида нә кимлики, нә йол хети йоқ болуп, кәлгүси намәлум бу сәпәргә тәвәккүл қилишқа мәҗбур болиду.

У шуниңдин кейинки кәчүрмишлирини мундақ баян қилиду:

- Кечә-күндүз йол маңдуқ. Кариватлиқ аптобуста акамниң оғлини бағримға чиң бесип, аллаһдин мәдәт вә күч тиләп, йол бойи дуа-тилавәт билән маңдим. Аптобус ахири үрүмчиниң кириш еғизи болған уланбай чазисиға йерим кечидә йетип кәлди. Сақчилар аптобустикиләрниң һәммисини йәргә чүшүп бирму-бир тәкшүрүштин өтидиғанлиқини уқтурди.

Қандақ қилишим керәк? акамниң балиси уйқуда иди. Аптобустин чүшсәмла тутулушум ениқ иди. “иһ, аллаһ өзүң сақлиғайсән!” дедим-дә, уйқудики балини бағримға чиң бесип йотқанға пүркүнүп йетивалдим. Орнум аптобусниң әң ахирида иди. Йолучиларниң һәммиси чүшүп кәтти. Шопурму мениң аптобуста йетивалғинимға диққәт қилмиди болғай, аптобус ишикини тақиди.

Сақчиларниң пәстә йолучиларниң кимлик вә йол хәтлирини бирму-бир тәкшүрүп, уларниң қәйәргә, немә иш билән баридиғанлиқини сораватқанлиқини аңлап яттим. Тәкшүрүш алаһазәл бир-икки саәт давамлашти. Тәкшүрүш ахирлишиши билән аптобус қозғалди. Шундақ қилип, уланбайдики қаттиқ тәкшүрүштинму аман-есән өткән болдум.

Таң атай дегән бир мәзгилдә аптобус үрүмчи йолучилар бекитигә йетип кәлди. Бир йеқинимизға алдин хәвәр берилиптикән, у мени бекәттин елип үрүмчиниң ақ мәсчит қешидики бир өйгә орунлаштурди. У йәрдә пәқәт бир кечила қондум. Иккинчи күни кечиси у йеқинимиз акамниң балиси билән мени ичкиригә қатнайдиған бир узун йоллуқ йолучилар аптобусиға селип қойди.

Аптобус удул хенән өлкисигә маңған икән. Аптобустикиләрниң һәммиси хәнзулар болуп, мәндин башқа бирму уйғур йоқ иди. Кариватлиқ аптобусниң ахиридики бир орунға җайлишип йәнә бир узун сәпәргә тәвәккүл қилдим.

Аптобустикиләрниң һәммиси хәнзу болғачқа йол бойи тәкшүрүшму болмиди. Орнум аптобусниң ахиридики анчә көзгә челиқмайдиған җайда болғачқа йол бойи башқиларму анчә диққәт қилип кәтмиди. Мәндин гәпму соримиди. Мәнму һечкимгә гәп қилмидим. Әмма ичимдә, түмән миң ғәм-әндишә вә нурғун хияллар өркәшлимәктә иди. Бу айрилишниң юртумдин вә юртдашлиримдин мәңгүлүк бир айрилиш болуп қалидиғанлиқини ойлиғинимда көзлирим яшқа толди. Йол бойи аллаһға сеғинип ичимдә йиғлидим. Бу һаятимдики әң еғир җудалиқниң башлиниши икәнликини биләттим.

Әйтавур икки-үч күн кечини күндүзгә улап маңған болсақ керәк. Аптобус ахири хенән өлкисиниң шипусу дегән җайиға йетип кәлди. У йәрдә мени күтүп турған қериндашлар мени бекәттин еливалди. У йәрдә бир кечә қонупла, иккинчи күни йәнә сәпәргә атландуқ. У чағда ичкиридә чәтәлгә һиҗрәт қилғанларни йолға салидиған мәхсус “йолчи” лар бар икән. Дәсләп гуаңҗу тәрәпкә берип у йәрдин қачақ йол тепип малайшияға өтүп кәтмәкчи болдуқ. Әмма йолчилиқ қилидиған у кишиләр, мәндин 90 миң сом һәқ тәләп қилди. Акам билән мәндә аран 100 миң сомла пул бар иди. Шу арида чүш көрдүм. Чүшүмдә бу сәпәрниң оңушлуқ болмайдиғанлиқи көңлүмгә аян болди. Шуниң билән бу йолдин ваз кечип, йүннән тәрәп билән чиқип кәтмәкчи болдуқ. Бу йол үчүн “йолчи” ларға 70 миң сом беришкә келиштуқ. Йенимда қәп қалған 20 миң сомни түркийәгә алдин әвәттим.

Шундақ қилип, йүннән арқилиқ йолға чиқтуқ. Йенимиздики пул акам билән иккимизниң чиқип кетишимизгә йәтмигәчкә, акам амалсиз йүннәндә қәп қалди. Әмәлийәттә акамму шу мәзгилләрдә қечип йүрүвататти. Анам өз вақтида акамға: “қандақ болмисун, укиңизни алдин-ала йолға селиң!” дәп нәсиһәт қилған икән. Шуңа акам мени йолға салди. Мән чеградин өтүп узун өтмәй акамму хотун, баллирини елип кәйнимдин бир амал қилип йетишип кәлди. Биз 13 киши бир гуруппа болуп йолға чиқтуқ. Кунмиңдин чеграға барғанда “қачақчилиқ” содиси қилидиған хитайлар бизни йошурун йоллар билән лаосқа өткүзди.

Биз лаосқа йетип барғандин кейин, хитайлар бизни шу йәрдики йәнә бир “адәм қачақчиси” ға өткүзүп бәрди. Улар бизни вейтнамға өткүзди. У йәрдики “қачақчи” лар бизни вейтнамдин камбоджаға, камбоджадин тайландқа өткүзди. Пүтүн қечиш йолимиз зәнҗирсиман һаләттә бир‏- биригә уланған болуп, бу шәрқий җәнуби асия әллиридики мусапирларни қачуридиған мәхпий йолларниң бири икән.

Кунмиңдин маңидиған чағда қериндашлиримиз мени: “көп иш көргән, қечиш тәҗрибиси бар,” дәп қарап, сәпәр җәрянида қалған 13 қериндишимизға мәсул қилип қойди. Шундақ қилип еғир мәсулийәтни йәлкәмгә елип, йол бойи сәпәрдашлиримға һәмдәм болуп, бу қечиш сәпиригә атландим. Бәзидә күндүзи, бәзидә кечиси йол йүрүп дөләттин-дөләткә йошурунчә өттуқ. Бу йолда бизниң аллаһдин башқа таянчимиз йоқ иди.

(Давами бар)