Men néme üchün “Hijret” sepirige atlandim? (3)

Üchinchi qisim: xitay ölkiliridiki sersan-sergerdanliq

Jalaliddin maralbéshidiki hayat-mamatliq qéchish jeryanliridin ongushluq ötüp, axirida ürümchige mangghan uzun yolluq aptobusqa chiqidu. Uning qéshida ne kimliki, ne yol xéti yoq bolup, kelgüsi namelum bu seperge tewekkül qilishqa mejbur bolidu.

U shuningdin kéyinki kechürmishlirini mundaq bayan qilidu:

- Kéche-kündüz yol mangduq. Kariwatliq aptobusta akamning oghlini baghrimgha ching bésip, allahdin medet we küch tilep, yol boyi du'a-tilawet bilen mangdim. Aptobus axiri ürümchining kirish éghizi bolghan ulanbay chazisigha yérim kéchide yétip keldi. Saqchilar aptobustikilerning hemmisini yerge chüshüp birmu-bir tekshürüshtin ötidighanliqini uqturdi.

Qandaq qilishim kérek? akamning balisi uyquda idi. Aptobustin chüshsemla tutulushum éniq idi. “Ih, allah özüng saqlighaysen!” dédim-de, uyqudiki balini baghrimgha ching bésip yotqan'gha pürkünüp yétiwaldim. Ornum aptobusning eng axirida idi. Yoluchilarning hemmisi chüshüp ketti. Shopurmu méning aptobusta yétiwalghinimgha diqqet qilmidi bolghay, aptobus ishikini taqidi.

Saqchilarning peste yoluchilarning kimlik we yol xetlirini birmu-bir tekshürüp, ularning qeyerge, néme ish bilen baridighanliqini sorawatqanliqini anglap yattim. Tekshürüsh alahazel bir-ikki sa'et dawamlashti. Tekshürüsh axirlishishi bilen aptobus qozghaldi. Shundaq qilip, ulanbaydiki qattiq tekshürüshtinmu aman-ésen ötken boldum.

Tang atay dégen bir mezgilde aptobus ürümchi yoluchilar békitige yétip keldi. Bir yéqinimizgha aldin xewer bériliptiken, u méni békettin élip ürümchining aq meschit qéshidiki bir öyge orunlashturdi. U yerde peqet bir kéchila qondum. Ikkinchi küni kéchisi u yéqinimiz akamning balisi bilen méni ichkirige qatnaydighan bir uzun yolluq yoluchilar aptobusigha sélip qoydi.

Aptobus udul xénen ölkisige mangghan iken. Aptobustikilerning hemmisi xenzular bolup, mendin bashqa birmu Uyghur yoq idi. Kariwatliq aptobusning axiridiki bir orun'gha jayliship yene bir uzun seperge tewekkül qildim.

Aptobustikilerning hemmisi xenzu bolghachqa yol boyi tekshürüshmu bolmidi. Ornum aptobusning axiridiki anche közge chéliqmaydighan jayda bolghachqa yol boyi bashqilarmu anche diqqet qilip ketmidi. Mendin gepmu sorimidi. Menmu héchkimge gep qilmidim. Emma ichimde, tümen ming ghem-endishe we nurghun xiyallar örkeshlimekte idi. Bu ayrilishning yurtumdin we yurtdashlirimdin menggülük bir ayrilish bolup qalidighanliqini oylighinimda közlirim yashqa toldi. Yol boyi allahgha séghinip ichimde yighlidim. Bu hayatimdiki eng éghir judaliqning bashlinishi ikenlikini bilettim.

Eytawur ikki-üch kün kéchini kündüzge ulap mangghan bolsaq kérek. Aptobus axiri xénen ölkisining shipusu dégen jayigha yétip keldi. U yerde méni kütüp turghan qérindashlar méni békettin éliwaldi. U yerde bir kéche qonupla, ikkinchi küni yene seperge atlanduq. U chaghda ichkiride chet'elge hijret qilghanlarni yolgha salidighan mexsus “Yolchi” lar bar iken. Deslep gu'angju terepke bérip u yerdin qachaq yol tépip malayshiyagha ötüp ketmekchi bolduq. Emma yolchiliq qilidighan u kishiler, mendin 90 ming som heq telep qildi. Akam bilen mende aran 100 ming somla pul bar idi. Shu arida chüsh kördüm. Chüshümde bu seperning ongushluq bolmaydighanliqi könglümge ayan boldi. Shuning bilen bu yoldin waz kéchip, yünnen terep bilen chiqip ketmekchi bolduq. Bu yol üchün “Yolchi” largha 70 ming som bérishke kélishtuq. Yénimda qep qalghan 20 ming somni türkiyege aldin ewettim.

Shundaq qilip, yünnen arqiliq yolgha chiqtuq. Yénimizdiki pul akam bilen ikkimizning chiqip kétishimizge yetmigechke, akam amalsiz yünnende qep qaldi. Emeliyette akammu shu mezgillerde qéchip yürüwatatti. Anam öz waqtida akamgha: “Qandaq bolmisun, ukingizni aldin-ala yolgha séling!” dep nesihet qilghan iken. Shunga akam méni yolgha saldi. Men chégradin ötüp uzun ötmey akammu xotun, ballirini élip keynimdin bir amal qilip yétiship keldi. Biz 13 kishi bir guruppa bolup yolgha chiqtuq. Kunmingdin chégragha barghanda “Qachaqchiliq” sodisi qilidighan xitaylar bizni yoshurun yollar bilen la'osqa ötküzdi.

Biz la'osqa yétip barghandin kéyin, xitaylar bizni shu yerdiki yene bir “Adem qachaqchisi” gha ötküzüp berdi. Ular bizni wéytnamgha ötküzdi. U yerdiki “Qachaqchi” lar bizni wéytnamdin kambodzhagha, kambodzhadin taylandqa ötküzdi. Pütün qéchish yolimiz zenjirsiman halette bir‏- birige ulan'ghan bolup, bu sherqiy jenubi asiya elliridiki musapirlarni qachuridighan mexpiy yollarning biri iken.

Kunmingdin mangidighan chaghda qérindashlirimiz méni: “Köp ish körgen, qéchish tejribisi bar,” dep qarap, seper jeryanida qalghan 13 qérindishimizgha mes'ul qilip qoydi. Shundaq qilip éghir mes'uliyetni yelkemge élip, yol boyi seperdashlirimgha hemdem bolup, bu qéchish sepirige atlandim. Bezide kündüzi, bezide kéchisi yol yürüp dölettin-döletke yoshurunche öttuq. Bu yolda bizning allahdin bashqa tayanchimiz yoq idi.

(Dawami bar)