Ilham toxti qatarliq wijdan mehbuslirining a'ililiridin roza héytliq salam

Pütün dunyadiki musulmanlar ulugh ramizan éyida 30 kün roza tutup, xeyr-saxawet qilip, mana bügün héytni kütüwalghan mushu künlerde, Uyghurlar bu bir ayni barghanche éghirlashqan diniy cheklimiler we türlük bésimlar astida ötküzdi. Bolupmu türmidiki Uyghur mehbuslirining a'ililiri we uruq-tughqanlirining yürek yariliri téximu éghirlimaqta.

Bügün 28-iyul radi'omiz ziyaritini qobul qilghan güzelnur xanim, roza héyt mezgilide özining we ilham ependi bilen bille tutqun qilin'ghan oqughuchilarning ata-anilirining türmide azab tartiwatqan qérindashliridin ensiresh, özlirige kelgen bésim we nazaretler ichide roza héytni kütüwalghanliqini bildürdi. Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishitmu ziyaritimizni qobul qilip, ilham toxtigha oxshash öz millitining heq-hoquqi we erkinliki üchün türmilerge mehkum qilin'ghan tutqundiki Uyghurlar we ularning a'ililirige héytliq salimini yollash bilen bille, dunya jama'etchilikini Uyghurlar uchrawatqan zulum we bésimlargha, barghanche yamanlishiwatqan Uyghur weziyitige diqqet qilishqa chaqirdi.

Bu yilliq roza héyt Uyghurlar üchün diniy we siyasiy bésimlar eng éghirlashqan mezgilge toghra keldi. Uyghurlar bu yil 30 künlük rozini yerlik da'iriler chiqarghan her xil namlardiki diniy we siyasiy cheklimiler ichide, meschitlerge qoyulghan nazaretchiler, mehelle-kochilarni qaplap ketken qoralliq saqchilar, doqmush-doqmushtiki tekshürüshler-teqip qilishlar astida ötküzdi. Halbuki, ilham toxtigha oxshash Uyghurlarning qanuniy heq-hoquqlirini telep qilghuchi wijdan mehbusliri, xitay hökümitining Uyghurlar üstidin yürgüzgen basturushigha qarshiliq körsitish heriketliride saqchilar teripidin étiwétilgen yaki tutqun qilinip éghir jazalargha mehkum qilin'ghan Uyghur pida'iylirining a'ilisi, uruq-tughqanlirining béshigha kelgen qismetler téximu éghir bolmaqta.

Bu yil 15-yanwar küni da'iriler teripidin tutqun qilinip, 6 aydin buyan qanunsiz tutup turuluwatqan ilham toxtining ayali güzelnur xanim radi'omiz ziyaritini qobul qilip, bu yilliq roza héytni ishik aldidiki nazaretchiler, teqib qilish we yekleshler ichide kichik oghli bilen ana yurti atushtin yiraq bolghan béyjingda yekke- yégane ötküzüwatqanliqini bildürdi.

Güzelnur xanim yene da'irilerning roza héyt mezgilidimu, bu a'ilige qaratqan nazaretni boshashturmighanliqini bildürdi.

Uning bayan qilishiche, ilham toxti ependi tutqun qilin'ghandin buyanqi alte aydin buyan ishik aldidiki nazaretchiler bu a'ilini kéche-kündüz közitip turghini üchün, hazir mekteptiki tonush-bilishlerning özini chetke alghanliqini, bu a'ilige kirip ularni yoqlash niyitidiki dostlarningmu ayighi üzülgenlikini, shunga özining peqet téléfon arqiliqla yurti atushtiki ata-anisi we éri ilham toxtining anisi we bashqa qérindashlirigha héytliq salimini yollashqa mejbur bolghanliqini, emma uning sirt bilen birdin-bir alaqilishish wasitisi bolghan téléfonningmu saqchilarning 24 sa'etlik nazariti astida ikenlikini bildürdi.

Güzelnur xanim yene ürümchi da'iriliri ruxset qilmighanliqi üchün, mushundaq roza héyt mezgilidimu tutqundiki ilham ependi we uning oqughuchilirini yoqlash imkaniyitining bolmighanliqini bildürüp, özi we baliliri tutqun qilin'ghan ata-anilar, türmidiki ilham ependi we oqughuchilardin ensiresh, ularni séghinish ichide roza héytni kütüwélishqa mejbur bolghanliqini bayan qildi.

Biz ilham ependi bilen birlikte tutqun qilin'ghan oqughuchilar we yéqindin buyanqi her xil qarshiliq heriketliride tutqun qilin'ghan, saqchilar teripidin étiwétilgen birqanche Uyghur pida'iylirining a'ilisige téléfon qilghan bolsaqmu, emma ularning chet'ellerge ulinidighan téléfon léniyiliri üzüwétilgen bolghachqa ular bilen alaqilishish imkaniyiti bolmidi.

Yéqinda weten ziyaritidin qaytip kélip, yawropadiki melum dölettte muhajirette turuwatqan, emma öz kimlikini ashkarilashni xalimighan bireylen radi'omiz ziyaritini qobul qilip, yulturdin buyan yüz bergen qarshiliq heriketlirige qatniship, xitay saqchiliri teripidin étiwétilgen we qolgha chüshüp qalghan pida'iylar a'ilisining nuqtiliq nazaret obyékti ikenlikini bildürdi. U bayanida éghir qamaq jazalirigha höküm qilin'ghan mehbuslar türmide qattiq réjim astida jaza mudditini ötewatqan bolsa, ularning türme sirtidiki ata-ana, uruq-tughqanliriningmu özliri turushluq mehellilerde nuqtiliq tekshürüsh obyékti qilinip,bu a'ililerning barliq heriket-pa'aliyetliri közitish da'irisi ichige élin'ghanliqi üchün, ularning ilgiriki dostlirining ularni yoqlash hetta téléfon urup ehwal sorishiningmu tes ikenlikini bildürdi.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit radi'omiz ziyaritini qobul qilip, aldi bilen bu yilqi her xil qanliq basturushta öltürülgen we tutqun qilinip türmilerge tashlan'ghan Uyghur pida'iylirining a'ile tawabi'atlirigha, dunya Uyghur qurultiyi namidin roza héytliq salimini yollaydighanliqini bildürdi.

Dilshat rishit ependi yene, bu yilliq roza héytning sherqiy türkistandiki Uyghurlar üchün, xitayning basturushi eng qattiq bolghan,Uyghurlarning qarshiliq heriketlirimu eng küchlük bolghan bir mezgilge toghra kelgenlikini bildürdi. U sözide bu yil da'iriler teripidin étiwétilgen we xitay türmisige tashlan'ghan Uyghur mehbuslirining 2009-yildin buyanqi yene bir qétimliq eng yuqiri chekke yetkenlikini, bolupmu Uyghur siyasiy mehbuslirining a'ile-tawabi'atliri we uruq-tughqanliri uchrighan bésimlarning téximu éghir boluwatqanliqini tekitlep, dunya jama'etchilikini Uyghurlar duch kéliwatqan bu éghir qismetlerge, barghanche yamanlishiwatqan Uyghur weziyitige diqqet qilishqa chaqirdi.