Ilham toxtining “Döletni parchilash” jinayiti bilen eyiblinishi xelq'arada jiddiy inkas qozghidi

Xitay da'irilirining Uyghurlarning qanuniy heq - hoquqlirini tinch yol bilen telep qilghan ilham toxtini “Döletni parchilash” jinayiti bilen eyiblishi, xelq'arada jiddiy inkas qozghidi. 30 - Iyul küni xitay hökümet xewerliride, béyjing milletler uniwérsitétining dotsénti, Uyghur ziyaliysi ilham toxtining “Döletni parchilash” jinayiti bilen eyiblinip, ürümchi ottura sot mehkimisige yollan'ghanliqi xewer qilindi. Buxewer ilham toxtining ayali güzelnur xanimning eyiblishige uchrapla qalmastin, amérika qatarliq gherb démokratik döletliri, kishilik hoquq teshkilatliriningmu qattiq eyiblishige uchrap, xelq'ara metbu'atlarda inkas qozghidi.

Charshenbe küni ürümchi jama'et xewpsizlik nazaritining tor békitide, xelq'aragha tonulghan Uyghur ziyaliysi ilham toxtining atalmish“Döletni parchilash”, “Qutratquluq qilish” jinayetliri bilen resmiy eyiblinip, ürümchi ottura xelq sot mehkimisige yollan'ghanliqi heqqidiki xewer élan qilin'ghandin kéyin, amérika qatarliq gherb démokratik dölet hökümetliri, kishilik hoquq teshkilatliri arqa - arqidin bayanat élan qilip, ilham toxti mesilisige diqqet qiliwatqanliqini ipadilidi.

Amérika, ilham toxtining eyiblen'genliki heqqidiki xewerge tunji qétim inkas qayturup, xitay hökümitini tenqidligen gherb döletlirining biri. 30 - Iyul charshenbe küni amérika dölet ishliri ministirliqining bayanatchisi mariye harf sözide, amérika hökümitining ilham toxtining eyiblen'genlikidin endishe qiliwatqanliqini bildürüp, xitay da'irilirini ilham toxti we uning bilen bille tutqun qilin'ghan 6 oqughuchini qoyup bérishke chaqirdi.

Mariye harf bayanatida yene, amérika hökümitining ilham toxtining nöwettiki ehwaligha we uning qanuniy tertip boyiche sotlan'ghan - sotlanmighanliqigha yéqindin diqqet qilip kéliwatqanliqini, xitay hökümitining kishilik hoqoq jehette xelq'aragha bergen wedisige emel qilip, ilham toxti we uning oqughuchilirining qanuni heq - hoqoqlirigha hörmet qilishi lazimliqini tekitlidi.

Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliridin dunya Uyghur qurultiyi, xelq'ara kechürüm teshkilati we bashqa kishilik hoquq teshkilatlirimu öz bayanatlirida, xitay hökümitining tinch yol bilen Uyghurlarning qanuniy heq - hoquqlirini telep qilghan bir Uyghur ziyaliysini “Döletni parchilash, qutratquluq qilish” jinayetliri bilen eyiblishining asassiz ikenlikini tekitlidi.

30 - Iyul charshenbe küni xitay da'irilirining ilham ependini eyibligenliki heqqidiki xewer tarqalghandin kéyinla, dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim we qurultay bayanatchisi dilshat rishit köpligen xelq'ara metbu'atlarning ziyaritini qobul qilip, xelq'ara jama'etchilikni ilham toxti we uning oqughuchilirining weziyitige köngül bölüshke chaqirip,xitay hökümitidin ilham toxtini shertsiz qoyup bérishni telep qildi.

Xelq'ara metbu'atlarning 30 - we 31 - iyuldiki xewerliride ilham ependining eyiblen'genlikige qarita jiddiy inkaslar bérildi. Erkin asiya radi'osi, amérika awazi, gérmaniye awazi, fransiye agéntliqi qatarliqlarda ilham toxti ependining ayali güzelnur xanim, ilham toxtining adwokati li fangping qatarliqlarning sözliri neqil élinip, xitay qanun organlirining ilham toxti délosini bir terep qilishta xelq'ara qanunlarghila xilapliq qilip qalmastin, hetta xitayning özining qanun nizamlirighimu xilapliq qilghanliqi ilgiri sürüldi.

Xitay hökümitining Uyghur ziyaliysi ilham toxtini eyiblishige qarita xelq'arada bu qeder jiddi inkaslarning qayturulushi, ilham toxti we uning oqughuchilirini shertsiz qoyup bérish chaqiriqining küchiyishi xitay hökümitini ilham toxti heqqide mexsus bayanat bérishke mejbur qildi.

31 - Iyul xitay hökümiti bayanat bérip, amérika hökümitining ilham toxti mesilisidiki qarishigha naraziliq bildürdi.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependi peyshenbe küni yene bayanat bérip, xitay hökümitining ilham toxti ependige “Döletni parchilash” namidiki jinayetni artishtiki meqsiti heqqide toxtilip, xitay bayanatchisi chén gangning ilham toxti mesilisidiki sözlirige reddiye berdi. Dilshat rishit ependi erkin asiya radi'osida qilghan sözide,“Xitay hökümitining Uyghur ziyaliysi ilham toxtigha “Döletni parchilash” jinayiti namidiki bundaq éghir qalpaqni kiygüzüshi, melum siyasiy muddi'ani emelge ashurush üchün boluwatqanliqi”ni tekitlidi.

Dilshat rishit ependi sözide yene, xitay hökümitining ilham toxtidek tinch yol arqiliq Uyghurlarning qanuniy heq - hoquqlirini telep qiliwatqan bir Uyghur ziyaliysigha bundaq éghir jinayetni artip uni jazalash arqiliq özining Uyghurlargha qaratqan basturush siyasitige qarshi naraziliqini ipadiligen herqandaq bir Uyghurningmu jazalinidighanliqi heqqide signal bériwatqanliqini tekitlep, xelq'ara jem'iyetni xxtyay hökümitining ilham toxtini jazalashtiki muddi'asigha diqqet qilishqa chaqirdi.