“Ilham toxtigha bérilgen martin ennalis mukapati xitayning bésim siyasitige bérilgen eng güzel jawab”

Türkiye büyük millet mejlisi insan heqlirini qoghdash komitéti re'isi yener'oghlu ilham toxtining martin ennalis mukapatigha érishkenliki munasiwiti bilen bayanat élan qildi

Türkiye büyük millet mejlisi insan heqlirini qoghdash komitéti re'isi yener'oghlu, xitay teripidin muddetsiz qamaq jazasi bérilgen, Uyghur lider ilham toxtigha shiwétsariyede insan heq we hoquqliri mukapati bérilgenliki munasiwiti bilen bayanat élan qilip, mezkur mukapatning xitaydiki nalsin mandéla dep qariliwatqan ilham toxtigha bérilgenlikining ehmiyetining zor ikenlikini tekitidi.

Mezkur bayanat 10 - ayning 12 - küni türkiye parlaméntining tor bétide élan qilin'ghandin kéyin, türk axbarat wasitiliridimu orun aldi. Ijtima'iy taratqulardimu tarqitildi.

Parlamént ezasi insan heq we hoquqliri komitéti re'isi mustafa yener'oghluning bayanatida mundaq déyilgen: “Shexsi xewplerge qarimastin kishilik hoquqini qoghdashni dawamlashturghan insan heq we hoquqliri pa'aliyetchilirige bérilgen, xelq'arada kishilik hoquqi nobél mukapatimu dep atalghan martin ennalis mukapati bu yil ilham toxtigha bériliptu. Bu mukapatning xitaydiki nalsén mandéla dep qariliwatqan ilham toxtigha bérilishi zor ehmiyetke ige. Bu mukapat xitayning ilham toxtini dunyagha térrorchi, bölgünchi dep körsitiwatqanliqigha bérilgen eng güzel jawabtur. Xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan diniy, medeniy we siyasiy jehettiki bésim siyasitige qarshi chiqqanliqi üchün muddetsiz qamaq jazasi bérilgen ilham toxti, xelq'ara jama'etchilik teripidin tinchliqning sémwoli dep qarilidu. Uyghur rayonida Uyghur medeniyetige hörmet körsitidighan bir weziyet berpa qilish üchün küresh qilghan ilham toxtining bu küreshliri pütün dunyagha örnek.”

Biz bu bayanat toghrisidiki köz qarishini igilesh üchün türkiye istratégiyelik chüshenche inistituti mutexessisi doktor erkin ekrem ependi we ilham toxtining eserlirini türkche terjime qilip neshr qildurghan sherqiy türkistan weqpining sabiq re'isi hamit göktürk ependiler bilen söhbet élip barduq.

RFA/Erkin Tarim

Doktor erkin ekrem dunya döletlirining üchten ikkisi gherb döletliri otturigha qoyghan insan heq we hoquqlirigha oxshash qimmet qarishini qobul qilghanliqini, türkiyemu bu döletlerning ichide bolghachqa, bu mukapat arqiliq xitayni tenqid qilghanliqini tekitlidi.

Hamut göktürk ependi türkiyede sherqiy türkistan dewasi chékinip kétiwatqan bügünki künde türkiye parlaménti insan heqlirini qoghdash komitéti re'isi yener'oghlu ependining “Ilham toxtigha bérilgen martin ennalis mukapati xitayning bésim siyasitige bérilgen eng güzel jawab” dep bayanat bérishining zor ehmiyetke ige ikenlikini bayan qildi.

Doktor erkin ekrem ependi ilham toxti élip bériwatqan Uyghur dewasining chet'elde élip bériliwatqan dewa bilen oxshimaydighanliqini, shundaq bolsimu chet'eldiki Uyghur ammiwiy teshkilatliri we Uyghur pa'aliyetchilerning ilham toxtini qollap quwetlishi kéreklikini tekitlidi.

Biz bu bayanatni élan qilghan türkiye parlaménti insan heq we hoquqliri komitéti re'isi mustafa yener'oghlu ependi bilen ayrim körüshüp, uning pikir qarashlirini élish üchün uning metbu'at ishlirigha mes'ul xadimi zeynep özchelik xanimgha téléfon qilghan bolsaqmu, u, mustafa yener'oghlugha telipimizni yetküzgenlikini, u bekla aldirash bolghachqa ziyaritimizni qobul qilalmaydighanliqini éytqanliqini dédi.

Türkiye parlaménti insan heqlirini qoghdash komitéti re'isi yener'oghlu 6 - ayning 22 - küni qeyseride pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti bashqurush hey'et ezaliri bilen Uyghur diyaridin yéngi kelgen Uyghurlarni ishxanisida qobul qilip, Uyghur diyaridiki insan heq we hoquqliri depsendichiliki toghrisida melumat igiligen idi.

Türkiye büyük millet mejlisi insan heqlirini qoghdash komitéti re'isi yener'oghlu ilham toxtigha shiwétsariyede insan heq we hoquqliri mukapati bérilgenliki munasiwiti bilen bayanat élan qildi.