Amérika islam qurultiyi ijra'iye mudiri “Biz Uyghur musulmanlirining weziyitidin endishe qiliwatimiz”

Uyghurlarning nöwettiki diniy, siyasiy weziyiti nurghun dölet we xelq'araliq jem'iyet teshkilatlarning diqqitini qozghap kelmekte, bular qatarida amérika islam qurultiyining qurghuchiliridin qurultay ijra'iye mudiri zeynep el sawa'ij xanim mexsus ziyaritimizni qobul qilip, Uyghur musulmanlirining xitay kommunist hökümitining siyasiti astida ézilwatqanliqidin, ularning insan heqliri weziyitidin endishe qiliwatqanliqini bildürüp, pütün amérika musulmanlirini, dunya musulmanlirini shundaqla insan heqliri teshkilatlirini Uyghurlarning insaniy we diniy heq-hoquqlirini qolgha keltürüshi üchün emeliy yardem qilishqa chaqirdi we buning üchün Uyghurlarningmu islam qurultaylirigha oxshash teshkilatlar bilen alaqini kücheytishini teshebbus qildi.

Nurghun tetqiqat we doklatlardin melumki, islam dini dunya miqyasida eng téz tereqqiy qiliwatqan din shundaqla amérika musulmanlar sani eng téz köpiyiwatqan dölettur. Éniq bolmighan statéstikilarda körsitilishiche, amérikidiki musulmanlar sani 3 milyon 480 mingdin ashqan. Amérikida musulmanlarning teshkillik ijtima'iy, siyasiy pa'aliyetliri intayin rawajlan'ghan. Merkizi paytext washin'giton'gha jaylashqan amérika islam qurultiyi i'ach, amérikida 2001-yili 11-séntebir weqesidin kéyin amérika we dunya miqyasida musulmanlargha qaritilghan selbiy tesirler tüpeyli, musulmanlar hayatida yüzliniwatqan qiyinchiliqlarni yéngish, musulmanlarning térrorluq we diniy esebiylikke qarshi awazini dunyagha anglitish we shundaqla amérika we xelq'aradiki musulmanlarning insan heqliri pa'aliyet élip bérip, bashqa dinlar bilen islam dini otturisidiki chüshinishni ilgiri sürüshni meqset qilip qurulghan amérikidiki musulmanlar we dunya miqyasidiki musulmanlarning insan heqliri, qanuniy hoquqlirini qoghdash yolida 20 din artuq dölette, amérikining 40tin artuq shtatlirida pa'aliyet élip bériwatqan yétekchi teshkilatlarning biri. Biz mezkur teshkilatning qurghuchiliridin, amérika islam qurultiyi ijra'iye mudiri zeyneb el sawa'ij xanimni ziyaret qilip, uning Uyghurlarning siyasiy weziyiti, bolupmu ramizanda xitayning Uyghurlargha qaratqan diniy we siyasiy basturushlirigha qarita inkasini soriduq.

Zeyneb xanim “Elwette, Uyghur musulmanlirining weziyitidin xewirim bar” dep sözini bashlidi we özining dunya axbaratida Uyghurlar we ularning yéqindin buyan élip bériwatqan qarshiliq heriketliri heqqidiki xewerlerdin xewerdar bolup turuwatqanliqini shundaqla xitay hökümitining Uyghurlargha yürgüzüp kéliwatqan basturush siyasetlirining bügünkidek bir weziyetni yaratti dep qaraydighanliqini bildürdi. U bolupmu, Uyghurlarning ramizanda özining qanuniy diniy pa'aliyetlirinimu xatirjem élip baralmaywatqanliqidin intayin köngli yérim ikenlikini bildürüp,“Kommunst réjim astida azab chékiwatqan musulman Uyghurlardin hal soraymen” dédi we chongqur salam yollidi.

Zeyneb xanim yene gerche yillardin béri Uyghur xelqining kemsitishke uchrap diniy we insan heqliri tajawuzchiliqqa uchrap azab chékiwatqan bolsimu, dunyaning buninggha qarita aktip inkasi bolmaywatqanliqini tekitlidi shundaqla pütün musulmanlarni, insan heqliri üchün, puqralar heq ‏-hoquqliri üchün heriket qiliwatqan teshkilatlarning Uyghurlarning ehwaligha köngül bölüsh mes'uliyiti barliqini eskertip, “Biz xitay hökümitige qarshi pikrimizni anglitishimiz, Uyghurlarni bésimlardin qutquzush üchün emeliy pa'aliyet élip bérishimiz kérek” dep chaqiriq qildi.

Biz uningdin, Uyghurlar amérika islam qurultiyining yardimige érishish üchün némilerni qilishi kérek dep soriduq, u dédiki“Biz kishilik hoquq jehette yardemge mohtaj her qandaq bir shexs we musulman we uning xelqliri üchün mewjutmiz, eger Uyghurlarmu biz bilen xet, téléfon, élxet we bashqa muwapiq körgen usul arqiliq dunyaning her qandaqla yéridin alaqe baghlisa, özi we öz xelqi uchrawatqan mesililerge alaqidar uchurlar bilen temin ételise, biz her qachan xushalliq bilen yardem qolimizni sunushqa teyyarmiz.”

Zeyneb xanim yene, amérikidiki musulmanlarning ehwalini qisqiche tonushturup, “Statéstikilargha asaslan'ghanda amérika musulmanlar eng téz köpiyiwatqan dölet, amérikidiki musulmanlar bashqa erkin ellerdiki musulmanlargha oxshash özining kündilik diniy pa'aliyetlirini erkin we azade élip bérish shara'itige ige, bolupmu-11séntebir weqesidin kéyin amérikida musulmanlar sani bir hesse ashti, bundaq bolushidiki seweb, 11 ‏-séntebir weqesi téximu köp musulman teshkilatlirining aktipliqini ashurdi, kishilerning islamgha bolghan qiziqishining küchiyishi we musulmanlarning islamni toghra tonushturushi türtkiside, barghanche téximu küp kishiler islamni heqiqiy chüshürüp yétip islam dinini qobul qiliwatidu” dédi.

Biz zeynep xanimdin yene, amérikidiki musulmanlarning hayatini tonushturup ötüshni soriduq, u özini misalgha élip sözini bashlap “Ramzan mezgilini élip éytsaq, musulmanlarning öz ‏-ara uchrishishi téximu qoyuq bolmaqta, türlük di'aloglar, öz-ara we bashqa dinlar bilen hemkarliq pa'aliyetliri élip bérilmaqta, musulmanlar jem'iyiti ichidila emes, bashqa din we bashqa teshkilat, hökümet tereptinmu musulmanlargha mexsus iptarlar orunlashturuluwatidu, aqsaraymu musulmanlargha iptar orunlashturdi, ramzan kirishi bilen musulmanlarning pa'aliyiti téximu janlandi, amérikidiki musulmanlar özining dinidin pexirlinish bilen bir waqitta, amérikiliq bolghanliqidinmu pexirlinidu” dédi.