Қәбрә издигүчи ана вә униң баш - панаһсиз қалған аилиси

“бир қушқач өлсиму униң өлүкини пурап тапидиған мүшүк болиду. Миң бир җапада беқип чоң қилған, әмдила 17 яшқа киргәндә етиветилгән оғлум абдулбаситниң җәситиниң қәйәргә көмиветилгәнликини һазирғичә билмидим…”

Қизил чирақтин бөсүп өткәнлики үчүн хитай аманлиқ сақлаш күчлири тәрипидин 8 ай илгири кәлпиндә етип ташланған мәрһум абдулбаситниң аниси радийомиз зияритини қобул қилғанда йоқириқи сөзләрни тәкитлиди.

Мәлумки, өткән йили апрелниң оттурилири яш абдулбасит наһәқ етип ташланғандин кейин, униң өлүми кәлпин хәлқиниң бир мәйдан наразилиқ намайишиға сәвәб болған иди.

Намайиш бастурулғандин кейин даириләр һәрбий, сақчиларни йөткәп келип кәлпиндә кәң көләмдә тутқун қилишни башлиған. Абдулбаситниң җәситини аилисидин тартип елип мәхпий һалда көмивәткән.

Шуниңдин кейин абдулбаситниң аниси аминәм қан - яш ичидә оғлиниң қәйәргә көмиветилгәнликини сүрүштә қилған. Һалбуки, кәлпин һөкүмәт даирилири аридин 8 ай вақит өткән болсиму абдулбаситниң җәситиниң қәйәргә көмиветилгәнликини ашкара қилишни рәт қилған.

Роһий вә җисманий җәһәттин қаттиқ чарчиған аминәм зияритимиз җәрянида мунуларни билдүрди:

“8 айдин буян кәлпин тәвәсидә баралиған җайларниң һәммисигә бардим. Кәнт кадирлиридин таки наһийә һакимиғичә сүрүштә қилдим. Һечким маңа оғлумниң қәйәргә көмүлгәнликини дәп бәрмиди. Ақсу сәһийә идарисиға башлиқ болған бир туғқимиз бар иди. У кишиниң бу иштин хәвири бар икән дегән гәпни аңлап униңдин сүрүштүрдүм, лекин у кишиму уқмаймән дәп турувалди. Кишиләр арисидики гәп - сөзләр вә гуманларға қариғанда мундақ үч түрлүк еһтималлиқ бар икән: бәзиләрниң дейишичә, оғлумниң җәситини кечидә қәшқәр таш йоли бойидики мазарихем дегән җайниң у йеқидики тағниң арисиға априп көмүп ташлиғанмиш. Йәнә бәзиләрниң дейишичә, һөкүмәт баламниң җәситини ақсуниң қизил дегән җайдики зарәтгаһлиққа апирип мәхпий көмгәнмиш. Ундин башқа, йәнә бәзиләр оғлумни мазарихемдики сайлиқта һөкүмәткә 7 миң сомдин пул төләйдиған қәбристанлиққа көмүптумиш дәйду. Һазирға қәдәр һечбир ениқ учур йоқ. Бу җайларға өзүм берип издәй десәм, киракәшләр мени у йәрләргә елип бериштин қорқиду.”

Аминәм йәнә мундақ деди: “буниңдин 15 йил илгири йолдишим икки һәмраһи билән оқуш үчүн пакистан арқилиқ сәуди әрәбистаниға сәпәр қилғанчә қайтип кәлмиди. Униң икки һәмраһи бирқанчә йилдин кейин һаят қайтип кәлди. Улар йолдишимниң кесәл болуп мәккидә қаза қилғанлиқини вә у йәргә дәпн қилинғанлиқини дәп кәлди. Кейин қейниатам һәҗ билән мәккигә берип йолдишимниң қәбрисини издигән болсиму, һеч йәрдин тапалмай қайтип кәлди. 15 Йилдин кейин оғлум абдулбасит наһәқ етип ташланди. Мана өз юртимизда туруп оғлумниң мийитигиму игә болалмидуқ. Буниңдин 15 йил аввал йолдишимниң яқа юртларда қаза қилип қәйәргә дәпн қилинғанлиқини билмигән идим, мана һазир өз юртимизда турупму оғлумниң қәйәргә көмиветилгәнликини билмидим. 8 Айдин буян издәватимән, лекин һечқандақ хәвири йоқ.”

У ахирида мунуларни билдүрди: “һөкүмәт әмәлдарлири мениң соаллиримға җаваб берәлмәй ахири "балиңиз дадамниң қисасини алимән дәп сақчиларға қаршилиқ қилди" дәйду. Мән һәйран болдум. Дадиси чәтәлгә маңғанда балам 3 яшқиму кирмигән турса, дадиси тоғрилиқ көп нәрсә билмисә, у қандақ қилип "дадамниң қисасини алимән" дәйду? бу уларниң маңа җаваб берәлмигәндә дегән қуруқ гепи, халас!”

“йеқинда мени наһийә базиридики төвән иҗарилик өйүмдин һәйдәп чиқарди. Шунчә ялвурған болсамму, лекин гепимгә қулақ салмиди. Амалсиз йүрчи йезисидики кона өйимизгә қайтип кәлдим. Кичик оғлум оқуш үчүн күндә сәһәр 6 - 7 километир йол йүрүп наһийә базиридики мәктәпкә бариду. Сирттин башқа һәрқандақ кишиләр, һәтта уруқ - туғқан вә қошнилар өйүмгә кирсиму шуниң сориқини қилиду. Шунчә киши петип яшаватқан кәлпингә мениң аиләм сиғмиди. Бир аллаһтин башқа һеч йөләнчүкимиз йоқ!...”