Pichan nahiyisining lükchün bazirida éghir toqunush yüz bérip, 27 adem ölgen

Muxbirimiz erkin
2013.06.26
pichan-lukchun-weqesi.jpg Hujumgha uchrighan pichan nahiyisining lükchün baziri saqchi ponkiti. 2013-Yili 26-iyun.
t2.qpic.cn/mblogpic

Uyghur ilining pichan nahiyisi lükchün bazirida charshenbe küni éghir toqunush yüz bergen. Deslepki xewerlerdin melum bolushiche, her ikki tereptin nurghun adem ölgen.

Xitay hökümiti lükchün bazirini qamal qilip, weqege munasiwetlik barliq uchurlarni kontrol qilghan. D u q xitay hökümitini uchurni qamal qilishni bikar qilip, weqening heqiqiy ehwalini igileshke yol qoyushni telep qildi we xelq'ara jem'iyetni weziyetke diqqet qilishqa chaqirdi.

26‏-Iyun “Shawgüen weqesi” ning del 4 yilliq xatire küni xitayning pichan nahiyisi lükchün bazirida yüz bergen hujum qilish weqeside az dégende 27 adem ölgen. Hujumchilar 26‏-iyun etigen bamdat namizini oqup bolup sa'et 6‏ de pichaq we qingraqlar bilen bazarliq saqchi ponkiti, bir qurulush orni we bazarliq hökümetke hujum qilip, 17 neper saqchi we bashqa kishilerni öltürgen. Hujumchilar yene, saqchi aptomobiligha ot qoyup köydürüwetken. Lékin ikki terep arisidiki toqunush jeryanida saqchilar 10 neper hujum qilghuchini étip öltürüp, 3 kishini tirik tutqan.

Xitayning shinxu'a axbarat agéntliqi hujumgha uchrap ölgen 17 kishining 9 nepiri saqchi yaki amanliq xadimi, 8 nepiri puqra ikenlikini élan qilghan bolsimu, biraq ölgenlerning qanchisi xitay, qanchisi Uyghur ikenliki, hujumchilarning kimliki we ularning hujum qilishtiki meqset-muddi'asi heqqide héchqandaq uchur bermigen.

Lükchün bazirida olturushluq bir ayal ziyaritimizni qobul, weqeni Uyghurlarning élip barghanliqi, hujumda yoldishining newre inisi we newre inisining saqchi oghli öltürülgen bolsimu, biraq öltürülgenler ichide yene 7-8 neper xitay barliqini bildürdi.

Xitay hökümiti lükchün bazirida jiddiy halet élan qilip, qoralliq saqchi qisimlirini yötkep kelgen we weqege munasiwetlik uchurlarni qattiq kontrol qilip, shinxu'a axbarat agéntliqidin bashqa barliq uchur wasitilirining mezkur weqe toghriliq xewer bérishini chekligen. Turpan shehiride olturushluq bir yerlik ahalining bildürüshiche, da'iriler lükchün baziri qarashliq pichan nahiyisige kiridighan barliq yol éghizlarni qamal qilip, pichan'gha kirgen -chiqqan yoluchi we qatnash wasitilirini tekshürüshni yolgha qoyghan.

Shinxu'a agéntliqi weqede 3 kishining yarilan'ghanliqini xewer qilghan bolsimu, biraq yaridarlarning sani heqqide her xil gumanlar bar. Yerlik ahaliler nahiyilik xelq doxturxanisini qoralliq saqchilar qamal qilip turuwatqanliqini, weqede yarilan'ghan 4 kishi nahiyilik xelq doxturxanisigha élip kélin'genlikini bildürgen bolsimu, lékin yaridarlar sani dawamliq köpiyishi mumkinlikini ilgiri sürdi. Yaridarlarning saqchilar bilen toqunushup yarilan'ghan hujumchilar yaki hujumgha uchrap yarilan'ghan kishiler ikenliki mejhul.

Lukchün bazirida olturushluq yene bir Uyghur ayalning ilgiri sürüshiche,, da'iriler lükchün baziridiki puqralarni talagha chiqmasliqqa agahlandurghan.

Mezkur weqe bu yil 4‏-ayda maralbéshi nahiyisining sériqbuya yézisida yüz bérip, az dégende 21 adem ölgen toqunushtin kéyin roy bergen eng éghir weqelerning biri. Uyghur teshkilatlirining ilgiri sürüshiche, sériqboya weqesini yéza kadirlirining bir Uyghur a'ilisige kirip, bu a'ilidiki ropashliq ayallargha zorawanliq qilishi, ayallarni chümbilini éliwétishke qistishi keltürüp chiqarghan. Xitay hökümiti bu weqeni térrorluq, dep élan qilghan bolsimu, biraq uning térrorluq bilen alaqidar ikenliki xelq'ara jem'iyetning gumanini qozghighan.

Amérika hökümiti we xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri xitayning térrorluqni bahane qilip, Uyghurlarning qanunluq heriketlirini basturup kéliwatqanliqini tenqidlep kelgen.

Pichan nahiyiside olturushluq bir xitay köchmen ahalisi lükchünde yüz bergen weqe heqqide toxtilip, hökümetning Uyghurlar ish térisa, térrorluqqa baghlaydighanliqini bildürdi. U: emeliyette, qalaymiqanchiliq asasen bésiqti. Jédel saqchi ponkiti bilen boldi. Qa'ide boyiche éytqanda, héchkim tuxumni tashqa uridighan sarang emes. Ularning bezi telepliri razi bolghudek hel bolmighandin kéyin, bir az qiziqqanliq qilghan. Yézining ehwalidin alghanda yéza ahalisi nahayiti aq köngül we addiy-sadda, ular héchkimge öchmenlik qilmaydu. Eger öchmenlik qilsimu, ularni bezi ziyaliylar küshkürtüshi mumkin, dep körsetti.

Biraq, d u q mezkur weqege xitay hökümitining mes'ul ikenlikini bildürüp, uning Uyghurlarni dawamliq basturush siyasiti bu xil qanliq toqunushlarni keltürüp chiqiriwatqanliqini bildürdi. D u q bayanatchisi dilshat rishit, xitay hökümitini Uyghurlargha qaratqan xata siyasitini özgertip, rayonda dawamliq qanliq toqunush yüz bérishining aldini élishqa chaqirdi.

Dilshat rishitning ilgiri sürüshiche, xitay hökümiti Uyghurlarni dawamliq basturup, ulargha öz naraziliqini ipadileydighan héchqandaq shara'it bermigechke, bu xil qanliq toqunushlar yüz bériwatidu. U, xitay hökümitining lükchündiki bu weqege alaqidar barliq uchurni qamal qilghanliqini tenqid qildi. Dilshat rishit xitay hökümitini uchurni kontrol qilishni bikar qilishqa, chet'el muxbirlirining rayon'gha bérip, weqening heqiqiy ehwalini xewer qilishigha yol qoyushqa chaqirdi.

Xitay hökümiti izchil Uyghur élige köplep meblegh sélip, rayonning iqtisadi tereqqiyatini algha sürüwatqanliqini, iqtisadi tereqqiyattin Uyghurlarning teng menpe'etdar bolup kéliwatqanliqini ilgiri sürüp kelgen. Lékin Uyghur kishilik hoquq teshkilatlirining ilgiri sürüshiche, xitay hökümiti Uyghurlarni aptonom rayonning siyasiy, iqtisadi hoquq sistémisidin siqip chiqirip, ularni bashqurulush obyékti we istémal topigha aylandurup qoyghan. Iqtisadi tereqqiyat peqet xitay köchmenler topini menpe'etdar qilip kelgen.

En'gliye iqtisadi istixbarat birliki namliq organning analizchisi dunkan inés-kér, lükchün weqesi xitayning yéngi istratégiye tüzüp, Uyghur élidiki milliy, diniy mesililerni hel qilishqa éhtiyajliq ikenlikidin dérek béridu, dep körsetti. U birleshme agéntliqigha bergen bayanatida eskertip, bu weqe xitayning burunqi bixeterlikni kücheytish we iqtisadi tereqqiyat arqiliq mesilini hel qilish tirishchanliqining meghlup bolghanliqini élan qildi, dégen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.