Yekendiki kachong saqchixanisining amanliq xadimi: “Men döt, kallam ishlimeydu!”

Yeken nahiyesining kachong saqchixanisi öz tewesige chaplan'ghan 127 neper Uyghurning “Qara tizimliki” heqqide éghiz échishtin bash tartti.

Saqchixanining bir neper Uyghur xadimi radiyomiz ziyaritini qobul qilghanda qattiq hoduqup: “Men döt, kallam ishlimeydu, héchnéme bilmeymen!” dédi.

Buningdin ikki hepte ilgiri yeken saqchi da'iriliri chiqarghan bir “Qara tizimlik” ijtima'iy taratqularda ashkara bolushi bilen, jama'etchilik arisida küchlük diqqet qozghighan idi.

Igilishimzche, “Yeken nahiyeside yéqinqi 3 yildin buyan zorawanliq - terrorluqqa chétilip qéchip yüriwatqanlar tizimliki” dep nam qoyulghan bir “Qara tizimlik” yekenning kachong yézisi tewesige chaplan'ghan.

Mezkur “Qara tizimlik” ni shinjang uniwérsitétining xitay doktori li sho yekenning kachong yézisidin resimge tartiwalghan. U özining yéqinda ijtima'iy taratqularda élan qilghan “2015 - Yilida jenubiy shinjanggha seper” namliq yazmisida mezkur qara tizimlikni birinchi qétim ashkara qilghan.

Mezkur qara tizimlikke 127 Uyghurning bash süriti, isim - familisi we kimlik nomuri chaplan'ghan bolup, ularning ichide 13 nepiri ayal. Bu qara tizimlik yeken nahiyesi tewesidiki herqaysiy kentlerge chaplan'ghan hemde kent sékritarlirining adem teshkillep tizimliktiki kishilerni axturushi telep qilin'ghan.

Undaqta, mezkur “Qara tizimlik” tiki kishiler zadi kim? ular qandaq tiptiki “Térrorluq” yaki “Zorawanliq” heriketlirige chétilghan? shunche qattiq tor sélin'ghan yekende ular néme üchün 3 yildin buyan tutulmidi?

Biz bu heqte uchur igilesh üchün mezkur tizimlikte alahide eskertilgen “Ehwal melum qilish” téléfonigha téléfon qilduq. Téléfon yeken nahiyesining qaraqurum taghliri étikidiki kachong yézisining saqchixanisigha ulandi.

Téléfonimizni qobul qilghan bir nöwetchi saqchi téléfonning “Muxbir” lardin kelgenlikini uqup qattiq hoduqti hemde kachong yéza teweside bundaq “Qara tizimlik” ning chaplan'ghanliqini inkar qildi.

Biz mezkur “Tizimlik” ning qolimizda barliqini, uningdiki adrés we téléfon nomuri boyiche ular bilen alaqilashqanlimizni éytqinimzda, u: “Men bu ishtin xewersiz, héchnéme bilmeymen! ehwalni saqchixana bashliqimiz bilidu” dep turuwaldi.

Biz uningdin yenimu ichkirilep so'al sorighinimizda, u özining adettiki töwen derijilik amanliq xadimi (baw'en) ikenlikini, héchqandaq so'algha jawab bérelmeydighanliqini, bu heqte peqetla saqchixana bashliqi bilen alaqe qilishimizning lazimliqini tekitlep turuwaldi.

U hetta: “Men adettiki bir baw'en (amanliq xadimi), héchnéme uqmaymen, kallam ishlimeydu. Bundaq ushshaq tepsilatlarni mendin sorimang, gep qilsamla balagha qalimen!” dédi.

Biz uningdin kachong saqchixanisining bashliqi ezizjan toxtining téléfon nomurini sorighinimizda, u téximu hoduqup: “Bashliqning nomurini men dep bérelmeymen, uni peqetla yoqiri derijilikler soriyalaydu. Ashu tutush buyruqining astida bashliqning nomuri bar emesmu? uning nomurini shu yerdin izdeng, men dep bersem, bashliqim tanawimni tartidu…” déginiche téléfonni qoyuwetti.

Biz oxshimighan waqitta kachong saqchixanisigha ayrim - ayrim halda 3 qétim téléfon qilduq. Téléfonni gerche oxshimighan xadimlar, yeni küzetchi, yardemchi saqchi we bashqa salahiyettiki saqchixana xadimliri alghan bolsimu, lékin ularning héchqaysisi bu heqte éghiz échishqa jür'et qilalmidi.

Biz axirida kachong saqchixanisining bashliqi ezizjan toxtigha téléfon qilduq. U téléfonni alghan bolsimu, lékin “Men saqchixana bashliqi emes, xata urupsiz!” dep yalghan sözlidi hemde sözlishishni ret qildi.

Melumki, ötken yili 7 - ayning axiri yekende zor qirghinchiliq yüz bérip, minglighan kishilerning ölgenliki we iz déreksiz ghayip bolghanliqi ilgiri sürülgen idi.

Halbuki, xitay hökümitining axbarat we uchurni qattiq kontrol qilishi, weqede ölgen we tutqun qilin'ghanlarning éniq sanini yoshurushi tüpeyli xelq'ara jem'iyet taki bügün'ge qeder bu heqte heqiqiy melumatqa ige bolalmidi.

Kachong saqchixanisida xizmet qilidighan Uyghur xadimlarning öz tewesige chaplan'ghan mezkur “Qara tizimlik” heqqide hetta éghiz échishqimu jür'et qilalmasliqi yekendiki weziyetning qaysi derijige barghanliqini körsitip bermekte.

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.