Qaramay shehiride erz qilishqa urun'ghan Uyghurlar tutqun qilindi

Qaramay shehirige bashqa sheherdin kélip olturaqlashqan Uyghurlar asasliq qilip shamalbagh mehellisi(pingxu'a) we gherbiy tashliq jilghisi(qassaplar)mehellisi bolup ikki rayon'gha merkezliship olturaqlashqan.

Yerlik da'iriler ötken yildin bashlap, bu rayondiki bir qisim Uyghurlarni tarqaqlashturush, köchürüsh xizmitini élip barghan idi.

Yerlik da'iriler 3-ayning 3-küni ikki rayondiki jem'iy 60 a'ilige, 4-ayning 1-küni uqturush bergen öylerni chaqidighanliqini, uqturushni tarqitip 15 kün ichide erz qilinmisa qoshuldi dep qarap, ijra qilidighanliqini uqturghan idi.

Gherbiy tashliq jilghisidiki Uyghurlar özlükidin teshkillinip, qaramay sheherlik hökümetning munasiwetlik tarmaqlirigha erz qilip bérish üchün teyyarliniwatqanda, ghalip isimlik bir Uyghur yash shu rayon'gha qarashliq tengritagh mehellisi saqchixanisi teripidin hökümetning siyasitige qarshi adem topliding dégen eyiblesh bilen tutqun qilin'ghan.

Biz qaramay sheherdiki bu ishlardin xewiri bar bir neper sheher ahalisidin ehwal igiliginimizde u mundaq dédi: “3-Ayning 3-küni uqturushni tapshurup élip, biz mehellidiki nechche kishi teshkillinip, bu ehwalimizni baldaqmu -baldaq örlep erz qilayli dep köpchilikni seperwer qilip, imza toplap hem iqtisadi jehettin yol kiragha yardem yighqan iduq. 5-Mart etrapida bu ishni teshkillep qiliwatqan arimizdiki birining akisi ghalipjanning tengritagh mehellisi saqchixanida tutqun qilin'ghanliq xewirini alduq.”

Saqchilarning ghalip isimlik bu baligha, soraq qilish jeryanida “Adem toplap hökümetning siyasitige qarshi chiqqan” dégen jinayetni artqanliqi, ghalipning özining bu ishlardin xewersiz ikenliki, pakit süpitide qolgha chüshken erznamige inisining ismining ornigha akisi ghalipning ismi yézilip qalghachqa, saqchilar teripidin tutqun qilghanliqi ashkarilan'ghan.

Ghalipjan'gha saqchilar neq meydanda inisigha téléfon qildurup, erz qilishni derhal toxtishini hemde erz qilish üchün yighqan pullarni qayturushni telep qilghan. Saqchilarning tehdit qilishi arqisida Uyghurlar erz qilishtin waqitliq waz kéchishke mejbur bolghan.

25-Mart küni shamalbagh mehellisidiki Uyghurlar, qaramay rayonluq hökümet olturaq rayonigha ot kétish seweblik, shu rayondiki ot apitige uchrighanlarni orunlashturush xizmiti bilen aldirash bolghachqa, öy chéqish ishlirini waqtinche keynige süridighanliq perizini otturigha qoydi.

Gherbiy tashliq jilghisidiki Uyghurlar olturaq rayonida texminen 200 ge yéqin ahale, 1000 gha yéqin kishi bolup, bularning 98% i Uyghurlardin teshkil tapqan iken.

Bu Uyghurlar, sheher rayonidiki bina öylerning öy ijarisi ottura hésab bilen 1500 som etrapida ikenlikini, hökümettin béridighan tölemning her kwadrat métiri üchün 220 som ikenlikini, qaramay shehirining eng töwen ish heqqimu bir künlüki 250 som boluwatqanliqini, egerde bular hazirqi turalghu öyliridin ayrilip qalsa, bérilgen atalmish tölem heqqiningmu bina öyde 6 ay ijaride olturushqa yetmeydighanliqini bildürdi.

Yerlik da'iriler bolsa, bu Uyghurlargha kelgen yurtigha qaytish teklipini bergen. Ismini ashkarilashni xalimighan bir neper sheher ahalisi bu heqte mundaq dédi: “Biz yurttin qaramaygha yerleshkinimizge 20 yildin ashti, bizning yurtta öyimizmu, tériydighan yérimizmu yoq, bundaq ehwalda biz yurtqa bérip qandaq turmush kechürimiz? yerlik hökümetning mushundaq ehwalda bizning öyimizni mejburiy chéqishi siyasetke uyghunmu? yerlik hökümet kadirliri, her qaysi sheher özining emeliy ehwaligha qarita qanun yürgüzse bolidu, dep bizni tosuwatidu.”