Türkiye parlamént ezasi doktor sinan ogan: “Sherqiy türkistan mesilisi türkiyening milliy mesilisige aylandi”

Türkiye parlamént ezasi doktor sinan ogan ependi rozi héyt munasiwiti bilen radi'omizgha bergen bayanatida pütün Uyghur xelqining muqeddes rozi héytini tebrikligendin kéyin, sherqiy türkistan mesilisining türkiyening milliy mesilisige aylan'ghanliqini éytti.

-Dr. Sinan ogan ependi, bügün musulmanlar üchün rozi héyt, islam dunyasida urush we toqunushlar dawamlashmaqta. Uyghurlar rozi éyini qéyin -qistaq ichide ötküzüp, héyt ötküzüshke bashlidi. Rozi héyt munasiwiti bilen néme démekchisiz?

-Aldi bilen pütün sherqiy türkistan xelqining, Uyghur xelqining rozi héytini tebrikleymen. Elwette bu künlermu ötüp kétidu. Sherqiy türkistan xelqi shuninggha ishensunki, bu zulum axirlishidu we pütün dunyadiki musulmanlar rozi héytini héytqa oxshash ötküzüshke bashlaydu. Sherqiy türkistan xelqi ibadet erkinlikige érishidu. Buning üchün Uyghur xelqi bir'az sewr qilishi kérek. Bu qéyin künler choqum axirlishidu. Dunyadiki nurghun diktatoriliq tüzümler gumran boldi. Xitay hakimiyitimu choqum gumran bolidu. Öz dölitining puqrasi -musulman xelqqe ramizanda mejburiy su ichküzgen, chiragh yandurdimu dep kéche-kündüz nazaret qiliwatqan xitay hökümiti choqum gumran bolidu. Sherqiy türkistan xelqi tinchliq telep qilidu, eqelliy diniy ibadetlirini beja keltürüshni xalaydu we sherqiy türkistan xelqi démokratiyelik tüzümde erkin yashashni xalaydu. Sherqiy türkistan xelqi arzulighan bu démokratiye axiri bir kün sherqiy türkistan'gha kélidu. Men türk dunyasining eng muhim ayrilmas bir parchisi bolghan sherqiy türkistan xelqining ramizan éyini ching könglümdin tebrikleymen.

-Hörmetlik sinan ogan ependi, türk dunyasida Uyghurlarning eng köp zulumgha uchrawatqanliqini, bu zulumning axirilishidighanliqini dep öttingiz, bu zulumning axirilishishi üchün némilerni qilish kérek?

-Elwette aldi bilen shuni déyish kérek, pütün dunyadiki éziliwatqan qérindash xelqlerning közi enqerede. Ularning közi enqerediki türkiye parlaméntida. Eger türkiye parlaménti bu heqte bir ish qilmisa, sherqiy türkistandiki, kerküktiki, jenubiy ezerbeyjandiki, gritsiyening gümüljine rayonidiki jümlidin pütün dunyadiki türkiy xelqler ümidsizlinidu. Shunga biz hergizmu qarap turmaymiz. Men bir parlamént ezasi bolush süpitim bilen bu zulum aldida hergiz qarap turmaymen. Pütün türk dunyasining, bolupmu sherqiy türkistanning türkiye parlaméntidiki awazi bolushni dawam qilimen. Men milletchi heriket partiyesining parlamént ezasi biz milletchi heriket partiyesi bolush süpitimiz bilen hergiz qarap turmaymiz. Partiyemizning re'isi dölet baghcheli ependi éytqandek, partiyemiz türk dunyasining hemme yéride démokratiye, tinchliq we parawanliqni, adaletni berpa qilish üchün barche küchi bilen küresh qilidu. Bügün kerküktiki türkmenler bilen sherqiy türkistandiki Uyghur qérindashlirimiz eng köp zulumgha uchrimaqta. Men türkiye parlaméntida bularning mesilisini dawamliq halda kün tertipke élip kélimen. Biz ézilgen xelqning awazi bolushni dawam qilimiz. Hemme dölet we insanlar eger bu mesilige köngül bölidighan bolsa, her xil yollar bilen xitaygha bolghan naraziliqimizni ipadilepla tursaq, xitayning bu zulimi choqum axirlishidu.

-Dr. Sinan ogan ependi, siz türkiye parlaméntida da'im türk dunyasining mesililirini tekitlep kéliwatqan parlamént ezaliridin bérisiz. Uyghurlar ottura asiya türkiy jumhuriyetliri hökümetlirining Uyghur mesilisige köngül bölmeywatqanliqini ilgiri sürmekte, siz buninggha qandaq qaraysiz?

-Toghra, Uyghur türklirining bu dégini toghra. 300 Milyon nopusqa ige türk dunyasi, türk dunyasining mesililirige köngül bölmeydu. Xudagha shükri, bügün musteqil türkiye jumhuriyiti, shimaliy séyprus türk jumhuriyiti, ezerbeyjan jumhuriyiti, özbekistan, qirghizistan jumhuriyiti, qazaqistan jumhuriyiti, türkmenistan jumhuriyetliri bar. Eslide bu jumhuriyetler birleshse zor bir küch bolalaydu. Bu jumhuriyetlerning hemmisi birdek Uyghurlargha ige chiqip, xitay hökümitige naraziliq bildürse weziyet bashqiche bolatti. Biz buni emelge ashurush üchün tirishiwatimiz. Erkin dunyamu Uyghur mesilisini körüshi kérek. Amérika, rusiye, ereb döletliri we yawropa birlikige eza döletlermu Uyghur mesilisige köngül bölüshi kérek. Dunyaning her qaysi jaylirida köp sanda türk, özbék, ezerbeyjanliq, qazaq, qirghiz, türkmen we Uyghur bar. Eger bu döletler Uyghurlargha yardem qilghan bolsa sherqiy türkistan mesilisi bashqiche bolatti. Eger bügün Uyghurlar öz wetinide diniy ibaditini beja keltürelmeywatqan bolsa, bu xitay üchünla emes, erkin dunya üchünmu bir uyat. Bügün sherqiy türkistan xelqi eqelliy heq we hoquqlirini telep qilmaqta. Xitay hökümiti buninggha qulaq sélishi kérek. Sherqiy türkistan mesilisi bügün insanliq tiragédiyesige aylandi. Pütün dunya döletliri bu mesilige köngül bölüshi we hel qilishning yollirini izdishi kérek.

-Dr. Sinan ogan ependi, bu yil ramizan éyida türkiyede pelestin mesilisi bilen birlikte sherqiy türkistan mesilisimu kün tertipke keldi. Pütün musulmanlar terawi namazlirida sherqiy türkistanning erkinliki üchün du'a qildi. Axbarat wasitiliridimu xitayning Uyghurlarning rozi tutushini chekligenliki toghrisidiki xewerge alahide orun berdi. Bularni sherqiy türkistan mesilisining türkiyening milliy mesilisige ayliniwatqanliqining béshariti déyishke bolamdu?

-Déyishke bolidu. Sherqiy türkistan mesilisi türkiyede siyaset üsti bir mesile hésablinidu. Sherqiy türkistan mesilisi melum bir partiyining siyaset wasitisi emes, türk millitining milliy mesilisi bolushi kérek. Türkiyediki nurghun idare, jem'iyet we ammiwi teshkilatlar üchün sherqiy türkistan mesilisi eng muhim milliy mesililerdin biri hésablinidu. Emma bu téximu köpiyishi kérek. Rabiye qadir xanimgha türkiyege kirish wizisi bermigenliki türkiye üchün nomus. Emma bügünki künde türklerning sherqiy türkistan mesilisige bolghan köz qarishida zor özgirish boldi. Bügün türkiyede hemme insan néme üchün xitay hökümiti Uyghur qérindashlirimizgha diniy erkinlik bermeydu? néme üchün xitay hökümiti Uyghurlargha bunchiwala zulum qilidu? türk hökümiti néme üchün ige chiqmaydu? dep sorashqa bashlidi. Bularni sherqiy türkistan mesilisining milliy mesilige aylan'ghanliqining béshariti déyishke bolidu.