Түрмидики содигәр абдуҗелил һаҗимниң йәкән елишқу вәқәсигә шаһит болғанлиқи айдиңлашти

Қәшқәрдики содигәрләр бирләшмисиниң рәиси абдуҗелил һаҗим қатарлиқ 4 нәпәр тонулған содигәрниң тутқун қилинғанлиқи һәққидә радийомизға өткән йили мәктуп арқилиқ учур йоллиған бир аңлиғучимиз, абдуҗелил һаҗимниң тутқун қилинишиға, униң йәкәндики елишқу вәқәсигә шаһит болуп қелишиниң сәвәб болғанлиқини илгири сүргән иди. Мәзкур содигәрләр җәмийитиниң сабиқ әзаси, нөвәттә түркийәдә яшаватқан тиҗарәтчи абдурахман һәсән, абдуҗелил һаҗимниң 2014 ‏-йили елишқуда вәқә йүз берип бирқанчә күндин кейин қәшқәр вилайитиниң хитай секретари билән бирликтә йәкәнгә һал сорашқа барғанлиқи вә җәмийәт намидин 50 миң тонна көмүр ярдәм қилғанлиқини баян қилди.

Илгирики хәвәрлиримиздә қәшқәр вилайәтлик содигәрләр уюшмисиниң башлиқи абдуҗелил һаҗимниң түрмигә ташлинишиға униң йәкән елишқу вәқәсигә шаһит болғанлиқи пәрәз сүпитидә оттуриға қоюлған иди. Мәзкур җәмийәтниң сабиқ әзаси, түркийәдә яшаватқан тиҗарәтчи абдурахман һәсән әпәнди, абдуҗелил һаҗимниң елишқу вәқәсидин кейин йәкәнгә даириләр билән бирликтә һал сорашқа барғанлиқидин өзиниң хәвәрдар икәнликини ашкарилиди. Мәлум болушичә, вәқәдин кейин абдуҗелил һаҗим дәсләпки қетимда қәшқәр вилайәтлик парткомниң хитай секретари билән бирликтә һал сорашқа барған, кейинки қетимда болса, даириләрниң ағзаки тәстиқи бойичә содигәрләр җәмийити намидин ярдәм беришкә барған вә елишқу аһалилиригә 50 миң тонна әтрапида көмүр тарқитип бәргән.

Уйғур районида йеқинқи йиллардин бери закат бериш вә халисанә пул ярдәм қилиш қаттиқ чәклинип кәлгән; һәтта қәшқәрниң япчан қатарлиқ җайлирида бир кишигә 5 йүән пул беришму гуманлиқ һәрикәт қатариға киргүзүлгән вә чәкләнгән. Мана мушу сәвәблик абдуҗелил һаҗим гәрчә даириләрниң рухсити билән елишқу аһалилиригә ярдәм қилған болсиму, йәни җараһитини теңишқа тиришқан болсиму, юқириқидәк вәзийәт сәвәбидин, йәни рухсәт рәсмий һөҗҗәт арқилиқ әмәс, ағзаки берилгәнлики үчүн, өзи йетәкчилик қиливатқан хәйр-сахавәт ишиниң ақивитидин әндишә қилған; 

Өткән йилқи ениқлашлиримиз давамида йәкән томөстәңдики мал дохтур халиқ турсун, бир гумандарниң путидики оқни еливәткәнлики үчүн 10 йиллиқ кесилгәнлики дәлилләнгән иди. Халиқ турсунниң өйигә кәлгән яридарға инсаний вә кәспий әхлақ нуқтисидин ярдәм қилиши җазаға учраватқан әһвалда, елишқу вәқәсидики аталмиш җинайәтчиләрниң мәһәллә-койлириға, алдиға берип ярдәм қилиштәк бу йол абдуҗелил һаҗим вә униң сәпдашлирини барғансери әнсирәткәникән ; у өзиниң вә башқа содигәрләрниң давамлиқ ярдәм қилиш истики болсиму, һөкүмәтниң гепидин йенивелиш вә өзигә хәвп-йетишидин әнсирәп ярдәм паалийитини қисқа вақит ичидә тохтатқан. 

Тиҗарәтчи абдурахман һәсәнниң баян қилишичә, абдуҗелил һаҗим тиҗарәт вә күндилик һаятида һәр вақит еһтиятчанлиқ билән яшап кәлгән; даириләрниң гуманини қозғаш еһтимали болған һәрқандақ иштин өзини узақ тутуп кәлгән. Бу қетим униң йәкән елишқуға ярдәмгә бериши, қәшқәр вилайитидики даириләрниң қозғиши билән болған; абдуҗелил һаҗим шунчә еһтият қилипму, йәнә палакәтчиликтин қутулалмиған. Уни йәкәнгә ярдәм беришкә риғбәтләндүргән әмәлдарлар, у сотқа тартилғанда бешини ичигә тиқивалған. 

Абдуҗелил һаҗимниң тәқдири һәққидә радийомизға кәлгән мәктупта, абдуҗелил һаҗимниң елишқу вәқәсигә аит муһим сирларни билип қалғанлиқи үчүн кесиветилгәнлики илгири сүрүлгән иди. Муһаҗирәттики уйғур көзәткүчиләр болса униң билип яки билмәй вәқә гумандарлириниң йеқинлириға ярдәм қилип салғанлиқи вә мушу сәвәблик террорчиларға ярдәм қилиш билән әйибләнгәнлик еһтималлиқини пәрәз қилишқан иди. Абдурахман һәсән әпәнди болса, абдуҗелил һаҗимниң йәкәндә хитайниң дөләт сирлирини билип қалғанлиқи вә шу сәвәбтин уҗуқтурулғанлиқи еһтималлиқи барлиқини тәкитләйду.