Gensudiki türme xadimi: “Ölkimizde shinjangdin yötkep kélin'gen tutqunlar bek köp, hemme türmilerde bar”

Muxbirimiz shöhret hoshur
2019.02.08
Gansu-JiuQuan-Turmisi.jpg Uyghur rayondin köpligen tutqunlar yötkep apirilghan gensuning jyuchüen türmisi.
Social Media

“Zimistan” torining 2‏-féwral künidiki Uyghur rayonidin xitay ölkiliridiki türmilerge yötkigen Uyghurlar heqqidiki mexsus xewiride yene bir qisim Uyghurlarning gensu ölkisige yötkep orunlashturulghanliqi tilgha élin'ghan idi. Muxbirimizning bu heqtiki éniqlashliri dawamida muxbirimizning téléfonini qobul qilghan gensu ölkilik türme bashqurush idarisining bir xadimi Uyghur rayonidin gensugha yötkep kélin'gen mehbuslarning “Bek köp, bek köp” ikenliki we ularning gensudiki hemme türmilerde barliqini ashkarilidi. Bu xadim yene Uyghur mehbuslarning héchqandaq bir kishi bilen körüshtürülmeydighanliqini eskertti.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, ötken yili séntebirde ürümchi sheherlik tömür yol idarisi bir uqturush chiqirip, xitay ölkilirige qatnaydighan yoluchilar poyizining bir ayche toxtitilidighanliqi uqturulghan. Emma bu toxtashning qana'etlinerlik bir sewebi körsitilmigen. Bu ehwal jem'iyette lagérdiki Uyghur tutqunlarning zor türkümde xitay ölkilirige yötkilishi heqqide perez we endishilerni peyda qilghan idi. Shu chaghdiki éniqlashlirimizda yene xéylongjyangning teyley türmisige bir qisim Uyghurlarning yötkilip bolghanliqi delillen'gen idi. 

“Zimistan” torining xewer qilishiche, Uyghur rayondin ichkirige yötkelgen bir qisim tutqunlar shenshining süyjyago türmisidin bashqa yene gensuning jyuchüen türmisigimu yötkelgen. Xewerde déyilishiche, bu yötkesh ötken yilining 24‏-awghust küni élip bérilghan. 

Biz bu uchurning toghra-xataliqini aydinglashturush üchün gensu ölkilik türme bashqurush idarisige téléfon qilduq. Nöwetchi xadim deslepte hazir chaghan mezgili ikenlikini seweb qilip körsitip, so'allirimizgha jawab bérishtin özini qachurdi. 

“Beydu” uchur ambiridiki bir matériyalda körsitilishiche, gensu ölkiside lenju türmisi, jyuchüen türmisi we beyyin türmisi dégen namlarda 21 türme bar bolup, bular gensuning merkez we chet yaqiliridiki 15 tin artuq sheher we nahiyisige jaylashqan. Shunga biz téléfonimizni qobul qilghan xadimdin udulla beyyin türmiside Uyghur rayonidin ekélin'gen mehbuslarning bar-yoqluqini soriduq. Bu xadim “Elwette bar” dep jawab berdi we beyyin türmisige bérip alaqidar xadimlar bilen körüshüshimizni tewsiye qildi. Biz uningdin gensugha yötkelgen Uyghurlarning sani heqqide melumat sorighinimizda u Uyghur tutqunlarning gensuda “Bek köp, bek köp” ikenlikini, gensudiki hemme türmilerde mewjutluqini ashkarilidi. Biz uningdin tutqunlarning gensugha yötkelgen waqtini sorighinimizda ularning adettiki ijtima'iy jinayetchilerdin emesliki, ular heqqidiki uchurlarning dölet mexpiyetliki qatarida sir tutulidighanliqini tilgha aldi. Biz uningdin yötkelgenler arisida ayal tutqunlarning bar-yoqluqini soriduq. U bar ikenlikini chetke qaqmasliq bilen birlikte Uyghur mehbuslar heqqide mundaq tepsiliy melumat bérelmeydighanliqini éytti.

Uning eskertishiche, Uyghur rayondin yötkep kélin'gen mehbuslar adettiki ijtima'iy jinayetchiler emes bolup, ular alahide bashqurulidiken. Ularning héchqandaq bir kishi bilen körüshüshige ruxset qilinmaydiken. Ular heqqidiki melumatlar sir tutulidiken. Uyghur mehbuslarning ehwalini tepsiliy bilidighan kishining az ikenlikini eskertken bu xadim özining bu heqte melumat bérish hoquqiningmu cheklik ikenlikini qayta-qayta tekitlidi. Biz uningdin Uyghur rayonidin ekélin'gen mehbuslar arisida qazaq we qirghiz tutqunlarning bar-yoqluqini soriduq. Alaqidar xadim gensugha Uyghur rayonidin yötkelgenlerning tepsiliy ehwalini bilish üchün chaghandin kéyin téléfon qilishimiz kéreklikini, shu chaghda u bizni bu jehette tepsiliy melumatliq kishi bilen uchrashturidighanliqini éytti. Emma u söz arisida bu témida herqandaq bir kishining éniq we tepsiliy melumat bérelmeydighanliqini eskertti. 

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, “Zimistan” torining Uyghur rayonidin gensugha yötkelgen mehbuslar heqqidiki xewiride teswirlinishiche, ötken yili 22‏-we 23 ‏-awghust künliri jyuchüen poyiz istansisi bilen jyuchüen türmisi arisidiki yollar qamal qilin'ghan. Chong yollarning otturigha ikki qur alibaldaq tayaqlar qoyulup, mexsus mehbus solan'ghan mashinilar mangidighan karidor) pasil( berpa qilin'ghan iken. Bu ikki künde puqrache kiyin'gen saqchilar mezkur yol yaqiliridiki dukanlarni taqatquzup mexsus mehbus yötkesh meshiqi élip barghan. 24 ‏-Awghust küni mehbuslar 30-40 che aptobus bilen poyiz istansidin jyuchüen türmisige resmiy yötkelgen. Bu chaghda yollar tosulup, ademler uzaqlashturulghan. Pütün dukandarlar ishik-dérizilirini taqash we sirtqa qarimasliqqa buyrulghan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.