22 яшлиқ һүсәнҗан телефонда “диний мәзмундики учур тарқатқан” лиқи үчүн 15 йиллиқ кесилгән

Буниңдин 3 айлар илгири, йәни бу йил 7-айниң ахири ават наһийәлик сот мәһкимиси аталмиш “миллий бөлгүнчилик вә диний әсәбийлик” бойичә 30 нәччә уйғур гумандар үстидин һөкүм елан қилғанлиқи мәлум.

Буларниң ичидә “телефонда диний мәзмундики учур тарқатқан” дәп әйиблинип, 15 йиллиқ муддәтлик қамақ җазасиға һөкүм қилинған һүсәнҗан вә униң делоси алаһидә диққәт қозғимақта.

Биз бу һәқтә ениқ мәлумат елиш үчүн ават наһийәсиниң мәлум йезисиға “хизмәт гурупписи” тәркибидә чүшән бир нәпәр “муқимлиқ” кадириға телефон қилдуқ. У зияритимиз җәрянида мунуларни билдүрди:

“кәнттики аһалиләрниң, болупму әқлий иқтидарлиқ телефон ишлитидиған яшларниң телефонини қәрәллик тәкшүрүп туруш вәзипимиз бар. Буни сақчиханиларму, бәзидә ‛муқимлиқ‚ кадирлириму қәрәллик түрдә тәкшүрүп туримиз. Кәнтимиздин 3 нәпәр оқуш йешидики яш телефонда ‛қанунсиз диний мәзмундики учурлар‚ ни тарқатқанлиқи яки көргәнлики сәвәблик кесилип кәтти. Уларниң алдиға 15 йиллиқ, кәйнигә 3 йил 6 айлиқ қамақ җазаси берилди.”

У мәзкур вәқәниң тәпсилати һәққидә тохтилип мунуларни илгири сүрди:

“биз муқимлиқ хизмити билән туруватқан бу кәнттә 300 дин артуқ аһалә яшайду. Уларниң ичидин 3 нәпәр яш юқириқидәк сәвәб билән кесилип кәтти. Буниңдин 3 айлар илгири наһийәмиз бойичә 30 нәччә кишигә коллектип сот ечилди. Буларниң ичидә 15 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинған бала 22 яшларда болуп, исми һүсәнҗан. Униң өйи йеңиериқ йезисиниң үстүнки ләңгәр кәнтидә. Униң торда тарқатқан ‛қанунсиз мәзмундики диний учур‚ лири көп, салмиқи адәттин ташқири еғир болғанлиқи үчүн 15 йил кесилди. Йәнә бири техи той қилмиған яш бала иди. Үчинчиси толуқ оттура мәктәпниң оқуғучиси болуп, мәктипидин тутуп кетилип 3 йерим йил кесилди. Түрмидә орун болмиғанлиқи үчүн улар үч җайға, йәни үрүмчи, қәшқәр вә хотәндики түрмиләргә йоллап берилди. Сот ечилғиниға 3 айлар болуп қалди.”

Биз мәзкур әһвални йәниму илгирилигән һалда дәлилләш үчүн ават наһийәсиниң йәрлик һөкүмәт вә сақчи орунлириға телефон қилдуқ. Ават наһийәсиниң долан йезилиқ сақчиханисидин телефонимизни қобул қилған бир сақчи бу ишниң тәпсилати һәққидә җаваб беришни рәт қилған болсиму, әмма бу йил 7-айларда мәзкур һөкүм елан қилиш йиғининиң тәшвиқатини телевизордин көргәнликини етирап қилди.

Ават наһийәсиниң томтоғрақ йезилиқ сақчиханисидин телефонимизни қобул қилған йәнә бир сақчи бу әһвал тоғрилиқ башлиқидин көрсәтмә алмай туруп мухбирниң соалиға җаваб берәлмәйдиғанлиқини билдүрди.

Ахирида биз чәтәлләрдә яшаватқан уйғурлардин нөвәттә даириләрниң уйғур елида елип бериливатқан телефон контроллуқи вә буниң уруқ-туғқанлар ара телефон алақисигә көрсәткән тәсири һәққидә әһвал игилидуқ.

Америкидин нам-шәрипини ашкарилашни халимайдиған бир нәпәр уйғур яш бу һәқтә мунуларни билдүрди:

“йеқиндин буян вәтәндә телефон алақисигә болған контроллуқ вә тәкшүрүшләрниң қаттиқ чиңип кәткәнликини аңлидим. Билишимчә, вибер вә башқа юмшақ деталларни телефониға чүшүрүп чәтәлләрдики уруқ-туғқанлири билән алақә қиливатқан кишиләр сақчиханиларға чақиртилмақтикән. Уларниң телефонлири бәзидә туюқсизла тақилип қалидикән. Улар сақчиханиға берип, чәтәлләрдики уруқ-туғқан вә тонуш билишлириниң учурлирини толдуруп, имза қойғандин кейин телефони андин ечилидикән. Мән бәзи достлиримға телефон қилсам, йеқиндин буян телефонни алмайдиған болди. Бәзидә он-йигирмә қетим телефон қилсам, улар зориға телефонни елип чирайлиқ сөзләр билән бундин кейин көп телефон қилмаслиқимни өтүнидиған болди. Буниңдин һазирқи әһвалниң җиддийликини көрүвалғили болиду.”

Тәпсилатини аваз улиништин аңлиғайсиз.