“Hijret” sepiride Uyghur ayallar éghir bedel tölimekte (3)

Patimening téxi pütmigen türkiye chüshi (2)

3 Yil awwal ürümchide toy qilghan patime 15 kün bolghandila éri bilen “Hijret” ke tewekkül qilishqa bashlaydu. Bir qanche qétimliq urunushlar, ayrilishlardin kéyin éri bilen malayshiyada jem bolghan patime, ikki yil awwal türkiye hökümitining yardimi bilen bir ayliq bolghan qizini élip türkiyege kélidu. Halbuki, éri tayland türmiside qalidu. Ikki yashliq qizi bilen istanbulning fatix rayonida yashawatqan patime “Türkiye chüshi”ni emelge ashurush yolida Uyghur élidin hijret qilip chiqqan, we bu yolda éghir bedeller tölewatqan minglighan Uyghur ayallirining biri. Gerche u künde “Érim xitaygha qayturulup kétermu ? türkiye hökümiti bizni xitaygha qayturup birermu?...” dégendek endishide yashawatqan bolsimu, yenila özini Uyghur élidiki chaghliridin bixeter hés qilidu, öyning aldidiki meschittin besh waq ezan awazini anglap, namizini waqtida oqup, talada qalmay, balisini ach qoymay yashawatqanliqi üchün, u yenila“Haman jem bolimiz” dégen bir ümidte yashawatqanliqini éytidu.

Aliy mektepte dorigerlik kespini oqup püttürgen patimening esli öz aldigha bir dorixana échishtek addiy bir arzusining ornini éri bilen toy qilghandin kéyin “Türkiye chüshi”aldi. Patime éri bilen teng türkiye chüshini ré'alliqqa aylandurush üchün bashlighan “Hijret” hékayiside, özining töt-besh chégrani atlap malayshiyagha kelgenlikini we türkiyening Uyghur musapirlargha qaratqan yardimi bilen türkiyege ikki yil awwal salamet kéliwalghanliqini anglatqan idi. Gerche, u deslepki bir qanche qétimliq seperge urunushlirida ghelibe qilalmay qaytqan bolsimu, axiri érining ayrim méngip tapqan yoli we körsetmisi arqiliq hijret sepiride xitayning we sherqiy jenubi asiyadiki birma, kambodzha, malayshiya, tayland chégralirini intayin ongushluq atlighan bolsimu, hetta oylighinidinmu asan bolghanliqigha özimu heyran ikenlikini bayan qildi.

Uyghurlarning xitay réjimi astidiki Uyghur élidin xitay ölkiliridiki chégra éghizlirigha muweppeqiyetlik kélip, yene chégradin-chégragha orunlashturup qoyghandek ötüp kételishidek, bu hijret yolidiki ajayip-gharayip qismetlirining sirliq terepliri Uyghur mesilisige qiziqquchi, közetküchi we Uyghur pa'aliyetchilerdimu guman qozghawatqan terepler hésablinidu. Ushbu hijret sepirige éri bilen bextlik, hör yashashni arzu qilip atlan'ghan bolsimu, éridin ayrilghan, quchiqida bowiqi bar, resmiyetsiz, pulsiz we ishsiz patime üchün türkiyege kelgendin kéyinki hayat unche asan toxtimighan.

Türmidiki érining we yurtida qalghan a'ile-tawabi'atining bixeterlikini közde tutup, radiyo we téléwiziye ziyaritimizni, niqabini almay turup hékayisini dawam qilghan patime, teqdirdin héch aghrinmaydu. Chünki, ularning bu hijretke tewekkül qilishigha diniy étiqad erkinlikining qattiq cheklimilerge uchrishi seweb bolghan. Shunga u bu hijret sepiride éri bilen bölün'gen, jebri-japalarda qalghan bolsimu, türmilerde hazirghiche teqdiri éniq bolmighan éri we uninggha oxshash nurghun hijretke tewekkül qilip téxi menzilge yételmigen yeni türkiyege kélishke yol tapalmay, sherqiy jenubi asiyadiki döletlerde xeter astida turuwatqanlargha qarighanda özini teleylik sanaydu. Erkinlik üchün töligen bu bedelni töleshke erziydu dep qaraydu.

Gerche “Türkiye hökümiti bizni xitaygha qayturup bérermu” dégendek xiyallar bezide uni endishige salsimu, u yenila özini Uyghur élidiki chaghliridin bixeter hés qilidighanliqini, öyning aldidiki meschittin besh waq ezan awazini anglap, namizini waqtida oqup, talada qalmay, balisini ach qoymay yashawatqanliqi üchün, yenila “Balamning dadisi bilen haman jem bolimen” dégen bir ümid bilen yashawatqanliqini éytidu.

Türkiye ularning bu hörlük üchün bashlighan “Hijret sepiri”ning, töligen bedellirining sewebi, axirqi nishani idi, emma ularning “Türkiye chüshi”ning axiri téxi pütmidi....

Türkiye chüshini emelge ashurush üchün hijretke tewekkül qilghan Uyghurlardin 60 qa yéqin kishi hazirmu tayland türmiside, yene namelum sanda kishiler sherqiy jenubi asiyadiki oxshimighan ellerde, teqdirining qandaq bolidighanliqi éniq emes. Ularning bezilirining ayal we baliliri patimege oxshash, yégane, maddiy we meniwi jehetlerdin yardemge, qutquzushqa mohtaj turmaqta. Uyghurlarning zulumdin qutulush “Hijret sepiri” ning ajayip‏-gharayip sirliq hékayiliri yene dawam etmekte, bedeller tölenmekte.